Ξέρετε κάτι;
Εμείς είμαστε μεν ο λαός που πάντα γκρινιάζει, που πάντα φταίνε οι άλλοι για το χάλι μας και ποτέ εμείς, που πάντα εφευρίσκουμε ή προσπαθούμε να βρούμε «συνωμοσίες» που γίνονται πίσω απ τη πλάτη μας κλπ κλπ αλλά όμως, σε λίγες – αλλά σοβαρές – περιπτώσεις, έχουμε δίκιο!
Και το λέω εγώ αυτό, που πάντα έβρισκα μια δικαιολογία για να αποφύγω να ρίξω τα βάρη κάπου αλλού, όταν μια συφορά στεκόταν στο κατώφλι μας.
Το σινεμά μας, έχει κάθε λόγο να περηφανεύεται για τα επιτεύγματά του, τον παλιό εκείνο τον καιρό.
Και γιατί έχει κάθε λόγο;
1) Διότι είμαστε ...φτωχή χώρα, άρα χωρίς τις προδιαγραφές που απαιτούνταν για σινεμά υψηλού επιπέδου
2) Διότι η γλώσσα μας ήτο (και είναι) η πλέον...ακαταλαβίστικη ανά την Ευρώπη (και τον κόσμο, αν εξαιρέσεις τους Κινέζους)
και 3) Διότι ο λαός μας, εμείς δηλαδή, ήμασταν αμόρφωτοι και απαίδευτοι (τότε), με μέσο όρο 7 στους 10 ενήλικες να μην έχει τελειώσει την βασική μέση εκπαίδευση!
Είτε λόγω χρημάτων είτε λόγω άλλων συνθηκών, με αποτέλεσμα να μη μπορεί να στηρίξει άλλου είδους κινηματογράφο πλην αυτού της φαρσοκωμωδίας και του φτηνού μελό...
Τί είχαμε όμως να αντιπαραθέσουμε ανάμεσα στα μεγαθήρια της Ευρώπης και του Χόλιγουντ;
Τι άλλο εκτός από την ... ψυχή, την καρδιά και το μεράκι μιας χούφτας «τρελών», ταλαντούχων και χαρισματικών ανθρώπων, όπως ο Φίνος, ο Τζαβέλλας, ο Κούνδουρος, ο Κακογιάννης, ο Γεωργιάδης, ο Δημόπουλος.
Είναι το μόνο σίγουρο.
Ο Φιλοποίμην Φίνος, η πλέον χαρισματική προσωπικότητα στο χώρο του σινεμά που γεννήθηκε ποτέ σ’ αυτόν τον τόπο, είναι αυτός που κρυβόταν πίσω από κάθε επιτυχία της χώρας μας στην 7η Τέχνη.
Ένα πρόσωπο, που θα μας απασχολήσει αρκετά, θα έλεγα, μέσα απ αυτή τη στήλη στο μέλλον.
Και ποια θα μπορούσε να είναι η μέγιστη επιτυχία για το σινεμά μας;
Μα ασφαλώς ένα «Oscar»!
Η επίσημη και μέγιστη επιβράβευση μιας ταινίας, απ’ όπου κι αν προέρχεται αυτή.
Είτε από την...Μποτσουάνα είτε απ την Αμερική.
Οι «γεννήτορες» του κινηματογράφου, Αμερικάνοι, ξέρουν πάρα πολύ καλά και τη Τέχνη και την τεχνική της.
Άρα, εκ των πραγμάτων, είναι αυτοί υπεύθυνοι και για τα Βραβεία και πού θα τα αποδώσουν.
Να λέμε τα πράματα με τ΄όνομά τους.
Πάμε παρακάτω.
Τρεις ταινίες, που σίγουρα οι ...λιγότερο νεότεροι από σας τις έχουν δει.
Πολλές φορές.
Τρεις ταινίες – σταθμοί.
Τρεις ταινίες, που...χτύπησαν την πόρτα του Θείου-Οσκαρ!
Και τρεις φορές που εκείνος τους ...την έκλεισε!
Ας δούμε σήμερα την πρώτη.
1962. Ο Μιχάλης Κακογιάννης δημιουργεί το ΑΠΟΛΥΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΠΟΧΩΝ!
Την «ΗΛΕΚΤΡΑ»
Η ταινία που θεωρήθηκε από κοινό και κριτικούς, ως η πιο ΑΡΤΙΑ Ευρωπαϊκή ταινία που γυρίστηκε ποτέ!
Προσέξτε! Η πιο ΑΡΤΙΑ, ανάμεσα σε «Χιροσίμα Αγάπη μου», «Πέρυσι στο Μαριενμπαντ», «Ηδονή», «Οκτώμισι».
Ο Κακογιάννης δεν είχε πολλές επιλογές για το πού θα στρεφόταν να βρει παραγωγό να του χρηματοδοτήσει το σενάριο που δούλευε αρκετά χρόνια.
Η λύση ήταν μία: ΦΙΝΟΣ ΦΙΛΜ.
Το θέμα όμως δεν ήταν εκεί.
Το θέμα ήταν να μπορέσει πρώτον, να τα ξαναβρεί με τον Φίνο, επειδή ήταν τσακωμένοι και δεύτερον, να τον πείσει ότι το έργο είχε τις προδιαγραφές να πάει για καριέρα στο εξωτερικό και το σπουδαιότερο απ’ όλα, ότι είχε και «άκρες» για να σπρωχτεί η ταινία πολύ πιο πέρα!
Ο Φίνος στο μεταξύ, είχε κάνει ήδη μια χοντρή ανακεφαλάδα, χρηματοδοτώντας το καπρίτσιο της Βουγιουκλάκη «Aliki My Love» με σκηνοθέτη τον Rudolph Maté για να την κάνει...σταρ παγκοσμίου φήμης- τρομάρα της!
Και το’χε χρυσοπληρώσει το καπρίτσιο της αυτό.
Πολύ χρήμα, που η τσέπη της Φίνος Φίλμ δεν άντεχε.
Ο Κακογιάννης όμως είχε ελπίδες να τα καταφέρει γιατί πόνταρε πρώτα από όλα στον πατριωτισμό του Φίνου και δεύτερον, στις «άκρες» που είχε μέσα στη United Artists για περεταίρω χρηματοδότηση αν χρειαζόταν.
Και που τελικά χρειάστηκε, αλλά με ...ολέθρια αποτελέσματα για τον ίδιο τον Φιλοποίμενα, που στο τέλος βγήκε και χρεωμένος(!) με τη μέθοδο του «τρεις το λάδι, τρεις το ξύδι, έξι το λαδόξιδο» των Αμερικανών, παρά του 70% ποσοστού του...
Ο Φιλοποίμην ανένδοτος!
«Ούτε να το σκέφτεσαι» του λέει.
Ο Κακογιάννης εκεί!
Να επιμένει και να χτυπιέται!
Κάποια στιγμή παίρνει τα χειρόγραφα και φεύγει σκασμένος απ το γραφείο του Φίφη, αλλά προτού φτάσει στην έξοδο, ο διευθυντής της εταιρίας Μάρκος Ζέρβας τον γυρνάει πίσω.
Ο Φίλοποίμην τον μισοκοιτάζει πίσω απ τα γυαλιά του, του λέει ένα ξερό «Κάτσε κάτω», παίρνει το σενάριο απ τα χέρια του άλλου και το δίνει στον Ζέρβα.
«Βγάλε προϋπολογισμό!».
Ο Ζέρβας παγώνει, «Πολλά τα λεφτά, που θα τα βρούμε» σκέφτεται, αλλά ο Κακογιάννης σκάει ένα αμυδρό χαμογελάκι.
Είχε δίκιο.
Ο Φίφης ήταν πολύ πιο πατριώτης για να πει «Όχι».
Το όραμά του για έναν διεθνή ελληνικό κινηματογράφο δε θα σταμάταγε ποτέ να υπάρχει.
Άσχετα αν αυτή του η επιδίωξη θα μπορούσε να του στοιχίσει την ίδια του την εταιρεία...
Τα ...δύσκολα πέρασαν, ο Κακογιάννης είχε την ΑΠΟΛΥΤΗ ευθύνη, απ το κάστ μέχρι και το μοντάζ κι ο Φίφης την ... τεχνική.
Βαριά ονόματα περνούν το κατώφλι της οδού Χίου για το κάστινγκ.
Ειρήνη Παπά, Μάνος Κατράκης, Αλέκα Κατσέλη, Γιάννης Φέρτης, Τάκης Εμμανουήλ, Νότης Περγιάλης.
Το μισό...ελληνικό Θέατρο επί ποδός!
Τα γυρίσματα σε φυσικούς χώρους, στην Επίδαυρο επί το πλείστων, φωτογράφος ο καλύτερος στην Ευρώπη, ο φημισμένος Walter Lassaly, μουσικοσυνθέτης ο Μίκης Θεοδωράκης (παρά την προτίμηση του Φίνου στον Χατζιδάκι), τα κουστούμια αναλαμβάνει κι εδώ ο καλύτερος του χώρου, ο Σπύρος Βασιλείου και επικεφαλής του συνεργείου, ο Μικές Δαμαλάς.
Τα γυρίσματα τελειώνουν, η ταινία μοντάρεται και πάει γραμμή για το Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, όπου μέσα σε ατμόσφαιρα που θύμιζε ιερή μυσταγωγία, τα παίρνει...όλα!
Ο,τι βραβείο υπήρχε!
Σειρά μετά έχουν οι Κάννες, όπου μετά την προβολή της δεν αφήνει κανένα περιθώριο για το ποιος θα είναι το...αφεντικό του Φεστιβάλ αυτή τη χρονιά!
2 Βραβεία κι εκεί και μετά...έρχεται η μεγάλη στιγμή:
Πρόκριση για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης ταινίας!
Διθυραμβικές κριτικές από όλους, όπου κι αν προβλήθηκε το έργο, ο Φίφης δακρύζει από συγκίνηση βλέποντας το όραμά του να παίρνει σάρκα και οστά, ο Κακογιάννης τρίβει τα χέρια του αλλά... αλλά δεν έφταναν μόνο αυτά τελικά.
Η Ελλαδίτσα, η μικρή Ελλαδίτσα της φτώχειας, της μιζέριας και της ανυποληψίας, δεν έχει τελικά τις ανάλογες «άκρες» που ισχυριζόταν ο Κακογιάννης ή τουλάχιστον αυτές που είχε δεν ήσαν αρκετές για να υποστηρίξουν με σθένος το έργο.
Η Γαλλία, που προς στιγμήν θορυβήθηκε ότι η μικρή Ελλάδα θα μπορούσε μ’ αυτό το Αριστούργημα να ανατρέψει τα προγνωστικά και να την γκρεμίσει απ το θρόνο, έβαλε μπρος τα μεγάλα μέσα, πίεση παντού και προς κάθε κατεύθυνση και τελικά επιβλήθηκε με το – ισάξιο, ναι! – επίσης αριστουργηματικό Les dimanches de Ville d'Avray (Μια Κυριακή στην Εξοχή) του Serge Bourguignon που με οριακή πλειοψηφία (6 αντί 4ρων) σηκώνει το Αγαλματίδιο.
Πίκρα και δακρυσμένα μάτια από ελληνικής πλευράς, αλλά όχι απογοήτευση.
«Θα ξαναπάμε εκεί», γυρνάει ο Φιφης και λέει στη γυναίκα του, Τζέλλα με χαμόγελο.
«Μα πρώτα θα πρέπει να βρούμε τρόπο να πείσουμε τους Φράγκους...»
Η «ΗΛΕΚΤΡΑ», το καμάρι του, δεν τα πήγε κι άσχημα στα ταμεία.
Αλλά το πιο σημαντικό ήταν ότι με τη δημιουργική προσπάθεια τη δική του ως παραγωγού και του Κακογιάννη ως δημιουργού, ο ελληνικός κινηματογράφος άλλαξε σελίδα και το σημαντικότερο, απόκτησε ποιότητα σε μια εποχή αμφίβολη για την παραγωγή πνευματικών έργων τέτοιου είδους.
Η δημιουργία αυτή αποτέλεσε σημαντική παρακαταθήκη και σημείο έμπνευσης για τους νεότερους σκηνοθέτες και δημιουργούς ανάλογων έργων...
Κι ας μην σήκωσε ποτέ το Αγαλματίδιο του Θείου Όσκαρ....
Γιάννης Βούρος
(πρώτη δημοσίευση Σεπτέμβριος 2010 στο FilmBoy)
1.jpg)
