Γράφει ο Κώστας Παναγιώτου.
Αγωνία: Ουσιαστικό, γένους θηλυκού.
Σημασία: μεγάλη ανησυχία, φόβος, έντονο συναίσθημα προσμονής.
Ε, λοιπόν, από τις 10 Ιανουαρίου, ο ορισμός αλλάζει και μετατρέπεται στο απλό αλλά τόσο περιεκτικό όπως θα μάθετε παρακάτω: Argo!
Η ταινία του Ben Affleck πραγματικά επαναπροσδιόρισε τον παραπάνω όρο. Τρελός ρυθμός και οι σφυγμοί στο «κόκκινο», ειδικά προς το τέλος της υπόθεσης.
Αν τελικά λοιπόν αποφασίσετε να διαβείτε τη σκοτεινή αίθουσα για χάρη του Argo, φροντίστε να εφοδιαστείτε με μία λίμα γιατί τα νύχια σας ενδέχεται να είναι «φαγωμένα» μέχρι τη ρίζα.
Βρισκόμαστε στο 1979, ημερομηνία κατά την οποία οι Ιρανοί επαναστατούν και διώχνουν τον Σάχη, ο οποίος τους είχε επιβληθεί.
Ο τελευταίος βρίσκει καταφύγιο στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Άπαντες στο Ιράν επιθυμούν την έκδοση του πίσω στην πατρίδα, προκειμένου να δικαστεί (και φυσικά να καταδικαστεί) από τους ίδιους.
Η αρνητική στάση των Αμερικανών δυναμιτίζει επικίνδυνα το κλίμα, και έτσι στις 4 Νοεμβρίου του ίδιου έτους, παρακολουθούμε το αδιανόητο: Εξαγριωμένοι διαδηλωτές στη Τεχεράνη, εισβάλλουν στην αμερικάνικη πρεσβεία και πιάνουν όμηρους 52 ανθρώπους.
Μέσα στον πανικό, μία ομάδα έξι ατόμων καταφέρνει να ξεφύγει από την πρεσβεία για να βρει στη συνέχεια καταφύγιο στην κατοικία του Καναδού πρέσβη.
Να σημειωθεί εδώ πως η λέξη «καταφύγιο» είναι πέρα για πέρα κυριολεκτική καθώς στο μεταξύ οι Αμερικάνοι έχουν μετατραπεί σε «κόκκινο πανί» για τους Ιρανούς στρατιώτες.
Ο κίνδυνος θανάτωσης των ομήρων και των φυγάδων είναι τεράστιος, οπότε η κυβέρνηση των ΗΠΑ αναγκάζεται να κάνει πλέον την κίνηση της…
Η κίνηση της CIA ακούει στο όνομα: Tony Mendez (Ben Affleck, The Town).
Ο ειδικός στις φυγαδεύσεις ομήρων αναλαμβάνει να βρει τρόπο να σώσει τους έξι φυγάδες, χωρίς φυσικά να γίνει αντιληπτός από τους Ιρανούς στρατιώτες, που στο μεταξύ έχουν αρχίσει να υποψιάζονται πως κάποιοι από τους ομήρους έχουν καταφέρει να αποδράσουν.
Το τελικό του σχέδιο εκπονείται υπό την επίβλεψη του ανωτέρου του, Jack O’Donnell (Bryan Cranston, Total Recall) και είναι πραγματικά …κινηματογραφικό!
Κυριολεκτικά όμως.
Ο Mendez προτείνει τη δημιουργία μίας ψεύτικης ταινίας επιστημονικής φαντασίας, η οποία θα διαδραματίζεται στο Ιράν και πιο συγκεκριμένα στη Τεχεράνη.
Έτσι πλέον, ο ίδιος έχει την ευκαιρία να μεταβεί στο Ιράν με την ιδιότητα του παραγωγού της ταινίας και να εξέλθει από αυτό μαζί με τους έξι φυγάδες, στους οποίους θα μοιράσει επίσης πόστα στη ταινία.
Απαραίτητη προϋπόθεση για όλα αυτά όμως είναι μία «βιτρίνα».
Η ταινία πρέπει να φαίνεται όχι μόνο στα χαρτιά αλλά και στα κινηματογραφικά πλατό.
Έτσι καλείται ένας make-up artis, ο John Chambers (John Goodman, Extremely Loud & Incredibly Close) , ο οποίος είχε παρτίδες με την CIA, να τους βοηθήσει να βρουν έναν παραγωγό για τη ταινία.
Ο εκλεκτός ακούει στο όνομα: Lester Siegel (Alan Arkin, The Muppets).
Οι Chambers και Siegel αναλαμβάνουν να στήσουν το κινηματογραφικό στούντιο, να βρουν χορηγίες, να φτιάξουν αφίσες και γενικά όσες προεργασίες απαιτούνται για μία ταινία.
Μία ταινία, η οποία παρεμπιπτόντως θα ονομάζεται 'Argo' και θα είναι μία αλά Star Wars περιπέτεια, διαδραματιζόμενη όμως στο τοπίο της Τεχεράνης!
Αφού λοιπόν στα κινηματογραφικά στούντιο του Χόλιγουντ «ζεσταίνουν» - και καλά - τις κάμερες, ο Mendez αρχίζει το επικίνδυνο ταξίδι του στο Ιράν.
Ενώ μέχρι εδώ παρακολουθούσαμε ένα τρελό στόρι με αρκετές δόσεις χιούμορ, εύστοχους και προσεγμένους διάλογους αλλά και μία αρκετά ενδιαφέρουσα inside view στα ενδότερα του Χόλιγουντ, από αυτό το σημείο και έπειτα περνάμε σε ένα άλλο είδος ταινίας.
Η πλοκή δεν είναι ιδιαίτερα πολύπλοκή: ο Mendez πρέπει να βρει τους φυγάδες, να τους μοιράσει τα πλαστά καναδικά διαβατήρια και να τους δασκαλέψει αναφορικά με τους ρόλους τους (κάποιος θα είναι ο σκηνοθέτης, άλλος ο υπεύθυνος φωτογραφίας κτλ).
Αυτό που είναι όμορφα πολύπλοκο και δυσκολονόητο όμως είναι το πώς ο Ben Affleck καταφέρνει να μας παρασύρει σε αυτό το ξέφρενο χτυποκάρδι.
Πραγματικά παρατηρούμε με κομμένη την ανάσα, με τα πόδια να κουνιούνται νευρικά, με τα ξεφυσήματα να διαδέχονται το ένα το άλλο και φυσικά με τα νύχια να φαγώνονται, τον Mendez και τους υπόλοιπους να προσπαθούν να κρύψουν τις πραγματικές τους ταυτότητες ενώ ο κλοιός γύρω τους όλο και στενεύει…
Παράλληλα, ενώ η όλη επιχείρηση, η οποία φέρει το όνομα της υποτιθέμενης ταινίας, συντονίζεται από την Αμερική και πιο συγκεκριμένα τον O’ Donnell, έχουμε ένα απρόοπτο που φυσικά θα προσθέσει ακόμα περισσότερη αγωνία στην όλη υπόθεση.
Είναι δύσκολο να σας περιγράψουμε πόσο μαεστρικά καταφέρνει να μας μεταφέρει η κάμερα το ψυχολογικό γίγνεσθαι των πρωταγωνιστών.
Όταν για παράδειγμα αναγκάζονται να περάσουν με το βαν τους μέσα από το πλήθος συγκεντρωμένων Ιρανών διαδηλωτών, οι σφυγμοί μας σκαρφαλώνουν στον Όλυμπο!
Ο Affleck τα κατάφερε σε όλα σχεδόν τέλεια!
Ό, τι και να πούμε θα είναι μάλλον λίγο.
Το όλο concept ήταν η αγωνία φυσικά.
Ε, αυτή κατάφερε να μας την δώσει στο πιάτο και μάλιστα σερβιρισμένη ζεστή-ζεστή, χωρίς να χάνεται ο ειρμός της ούτε μία φορά!
Απίστευτα δύσκολο εγχείρημα, καθώς στις περισσότερες ταινίες του είδους παρατηρούμε ανά διαστήματα «κοιλιές», οι οποίες απλά δεν γίνεται να αποφευχθούν.
Πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, καμία ταινία δεν είχε καταφέρει - μέχρι τώρα - να κρατήσει το θεατή προσηλωμένο καθ’ όλη (και το εννοούμε) τη διάρκεια της.
Ούτε ένα δευτερόλεπτο δεν σου ανήκει.
Ούτε για μία στιγμή δεν μπορείς να αποσπάσεις το βλέμμα σου.
Οπότε το καλύτερο θα ήταν τα κινητά να κλείσουν από πριν και τα ποπκορν να φαγωθούν στα διαφημιστικά.
Μετά είπαμε, έχει άλλου είδους «φάγωμα».
Πάντως η αλήθεια είναι πως δεν έπρεπε να πιαστούμε εξ’ απήνης, καθώς ο Affleck όταν αποφασίζει να καθίσει στην καρέκλα του σκηνοθέτη μας παραδίδει έξοχα έργα (βλέπε The Town και Gone Baby Gone).
Η τρομερή δουλειά του φυσικά και αποτυπώνεται και στο Argo.
Είπαμε άλλωστε και παραπάνω: δεν μπορεί παρά να είναι (κυρίως) έργο του σκηνοθέτη η καταπληκτική ικανότητα της ταινίας, σαν νταής σε μπαρ, να σε αρπάζει από το πέτο και να μην σε αφήνει μέχρι να πέσουν οι τίτλοι τέλους.
Μάλιστα, ο Affleck δεν αρκέστηκε στα κλασσικά “cut-cut-cut” αλλά εργάστηκε πραγματικά πάνω στο θέμα της σωστής μεταφοράς της ατμόσφαιρας της εποχής.
Έτσι σε συνδυασμό με το διευθυντή φωτογραφίας, Rodrigo Prietto, υιοθέτησε διαφορετικά στυλ κινηματογράφησης προκειμένου, αφ’ ενός να αποτυπώσει σωστά το κλίμα της εποχής και αφ’ ετέρου τις πολιτιστικές διαφορές ανάμεσα σε Ουάσινγκτον, Χόλιγουντ και Τεχεράνη.
Ενδιαφέρον στοιχείο: όσα διαδραματίζονται στη Τεχεράνη είναι γυρισμένα στην Κωνσταντινούπολη και στο Λος Άντζελες καθώς στην πρώτη ήταν ανέφικτο να πραγματοποιηθεί κινηματογράφηση.
Επιπλέον, εξαιρετική δουλειά έγινε και στο θέμα της ομοιογένειας των ηθοποιών, γεγονός στο οποίο «πονάνε» αρκετές παραγωγές εξαιτίας του «στενού» χρονοδιαγράμματος τους.
Εδώ, ο Affleck δεν τσιγκουνεύτηκε καθόλου τον παράγοντα χρόνο.
Αποφάσισε να κλείσει για μία ολόκληρη εβδομάδα τους έξι φυγάδες στο σπίτι που θα λειτουργούσε ως η οικεία του Καναδού πρέσβη, αποκλείοντας τους από τα τεχνολογικά αγαθά που τότε δεν υπήρχαν (κινητά τηλέφωνα, υπολογιστές κτλ) προκειμένου να μπουν στο «πετσί» του ρόλου τους.
Το Argo όμως δεν ξεχώρισε μόνο για τη σκηνοθεσία του.
Μεγάλο ρόλο στην έξοχη αυτή ταινία διαδραμάτισε η κεντρική ιστορία, το σενάριο.
O Chris Terrio διασκεύασε το άρθρο του Joshuah Bearman, το οποίο δημοσιεύτηκε το 2007 στο Wired με τίτλο: «How the CIA used a fake sci-fi flick to rescue Americans from Tehran».
Να σημειωθεί πως το εν λόγω άρθρο γράφτηκε, αφότου τα δεδομένα της υπόθεσης ήρθαν στο φως από τον πρόεδρο Κλίντον το 2007.
Για να επανέλθουμε, αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στον Terrio γιατί κατάφερε να πλέξει εκπληκτικά εύστοχα τους χαρακτήρες και τα συμβάντα του άρθρου του Bearman σε μία ταινία διάρκειας 2 ωρών!
Ενδιαφέρουσα πινελιά, η ξενάγηση μας στα κινηματογραφικά στούντιο του Χόλιγουντ , μέσω των Lester Siegel και John Chambers.
Αν δεν έχετε παρακολουθήσει κάποιο ντοκιμαντέρ ή αν δεν είχατε τη τύχη να βρεθείτε αυτοπροσώπως εκεί, τα λίγα λεπτά «αυτοψίας» του τόπου και του τρόπου γυρίσματος μίας ταινίας είναι πραγματικά ανεκτίμητα.
Ο ιστός της αγωνίας που τόσο όμορφα υφάνθηκε στη ταινία μας συνεπήρε οπότε δεν καταφέραμε ακόμα να αναφερθούμε στο σημαντικότερο ίσως τομέα ενός φιλμ, στην ηθοποιία.
Πάμε λοιπόν να διορθώσουμε αυτή την…ανορθογραφία.
Ο Affleck ύστερα από το ρεσιτάλ σκηνοθεσίας, «πέφτει» λίγο στα μάτια μας όταν φτάνουμε στο ερμηνευτικό κομμάτι.
Δεν ισχυρίζομαι πως δεν ήταν καλός (ίσα- ίσα ήταν απόλυτα πειστικός και φλεγματικός ως Tony Mendez).
Αυτό που προσπαθούμε να τονίσουμε είναι πως ήταν τόσο εμβληματική η σκηνοθετική του συνεισφορά, ώστε καταντάει γήινη και απλή υπόθεση η υποκριτική του ικανότητα.
Ο αγαπητός μας από το Breaking Bad, Bryan Cranston, ήταν πραγματικά εξαιρετικός ως O’ Donnell, ενώ τις στιγμές που οργιζόταν και χτυπούσε με μανία όποιο αντικείμενο έβρισκε μπροστά του, μας έφερνε πραγματικά στο μυαλό τον mr White, χαρακτήρα που ενσαρκώνει στη σειρά που προαναφέραμε.
Ο Goodman, που υποδύεται τον πρώτο μακιγιέρ Chambers (υπαρκτό πρόσωπο, τιμήθηκε με βραβείο, έγινε γνωστός και απέκτησε αστέρι στη «Λεωφόρο της Δόξας» στο Χόλιγουντ ύστερα από τις μάσκες που δημιούργησε για το Planet of The Apes. Απεβίωσε το 2001) ήταν επίσης πειστικότατος, ενώ στο ύψος του στάθηκε και ο Alan Arkin ως Siegel.
Από τους έξι φυγάδες ξεχωρίσαμε τους Cristopher Denham (Enter Nowhere) στο ρόλο του Mark Lijek, τον Tate Donovan ως Bob Anders και τον Scoot McNairy (Killing Them Softly), ο οποίος ενσάρκωσε τον Joe Stafford.
Οι υπόλοιποι φυσικά και δεν ήταν κακοί, απλά κινήθηκαν σε πιο «πεζά» επίπεδα.
Αν πρέπει σώνει και καλά να εντοπίσουμε ένα αρνητικό σημείο στην όλη παραγωγή, ίσως θα μπορούσαμε να σταθούμε στην ατμόσφαιρα «αμερικανιάς» που αποπνέεται συχνά-πυκνά.
Ξέρετε, όπως και στο: «Ο Τελευταίος χορευτής του Μάο», οι Αμερικάνοι είναι οι πολιτισμένοι και καλοί της υπόθεσης ενώ οι Ιρανοί στο Argo ή οι Κινέζοι εκεί, οι απολίτιστοι, βάναυσοι και κακοί.
Βέβαια, το Argo έχει κάποια ελαφρυντικά σε αυτό.
Πρώτον, το όλο περιστατικό είναι αληθινό, οπότε δύσκολα μπορούμε να κάνουμε λόγο για διαστρέβλωση της πραγματικότητας και δεύτερον, ήδη από την αρχή της ταινίας παρατηρούμε μία εισαγωγή κατά την οποία μαθαίνουμε πως οι ΗΠΑ είναι υπεύθυνες, σε μεγάλο βαθμό, για την κρίση στο Ιράν μιας και αυτές τοποθέτησαν τον Σάχη στη θέση του τη δεκαετία του 1950.
Ο τελευταίος κυβέρνησε φυσικά απολυταρχικά με γνώμονα το συμφέρον του ίδιου και της οικογένειας του.
Μάλιστα, στην εισαγωγή πάντα, ξεκαθαρίζεται πως όταν ανατράπηκε, οι ΗΠΑ του πρόσφεραν άσυλο, δηλώνοντας μάλλον πλαγίως πως είναι δικός τους άνθρωπος.
Οπότε τελικά ακόμα και το επιχείρημα περί εξωραϊσμού της αμερικάνικης κυβέρνησης και κοινωνίας πέφτει στο κενό.
Προσωπικά θεωρώ πως είναι η κορυφαία ταινία της χρονιάς (αναφέρομαι στο ημερολογιακό έτος 2012, τότε ντεμπουτάρισε η ταινία στις αμερικάνικες αίθουσες - άσχετα αν εμείς θα το δούμε φέτος - καθώς ποιος ξέρει τι θα φέρει το ’13).
Τέτοια αγωνία σε κινηματογραφικό έργο είχα πραγματικά καιρό να βιώσω (αν είχα βιώσει ποτέ δηλαδή) ενώ το γεγονός πως κύλησαν 2 ολόκληρες ώρες χωρίς ούτε ένα ανασκούμπωμα βαρεμάρας λέει πολλά για την επιτυχημένη ροή της υπόθεσης.
Κατ’ εμέ, αριστούργημα.
Στις αίθουσες από 10 Ιανουαρίου.
Argo trailer από FilmBoy-gr
