Και κλείνουμε το κεφάλαιο με τις ελληνικές ταινίες που προτάθηκαν για Oscar με την Ιφιγένεια του σπουδαίου Μιχάλη Κακογιάννη (υπάρχει βέβαια και η πιο πρόσφατη και 5η κατά σειρά υποψηφιότητα της Ελλάδας με τον Κυνόδοντα του Γιώργου Λάνθιμου, αλλά αυτό ανήκει στο σύγχρονο ελληνικό σινεμά).
Με τρεις υποψηφιότητες να έχουν προηγηθεί και με ένα θετικό κλίμα για την χώρα μας, η βράβευση πλέον φάνταζε πιο κοντά από ποτέ.
Αυτό που δεν κατάφερε ο Κακογιάννης με την Ηλέκτρα, έδειχνε ότι μπορούσε να πραγματοποιηθεί με την Ιφιγένεια.
Και πράγματι, ήταν πραγματικά εφικτό, απλά ατυχήσαμε και πάλι λόγω συγκυριών.
Ο Μιχάλης Κακογιάννης κλήθηκε λοιπόν, να επαναλάβει τον θρίαμβο της Ηλέκτρας.
Το εγχείρημα της μεταφοράς αυτούσιας αρχαίας τραγωδίας στον κινηματογράφο έχει ευοδωθεί καλλιτεχνικά χάρη σε αυτόν.
Το πολύ σημαντικό ήταν ότι η τραγωδία μέσα από κινηματογραφικές αποτυπώσεις, αποκτά έναν νέο τρόπο διαιώνισής της, ο οποίος είναι άμεσος, αλλά και περισσότερο μαζικός.
Η συναισθηματική ταύτιση του θεατή με τον ήρωα που καταλήγει στην κάθαρση, δείχνει να ικανοποιείται πλήρως και μέσα από τον κινηματογράφο.
Άρα η κινηματογραφική παρακολούθηση, μπορεί να επιφέρει το ίδιο αποτέλεσμα για τους θεατές, όπως αντίστοιχα η θέαση κάποιας αρχαίας τραγικής παράστασης.
Η συμβολή του Κακογιάννη σε αυτό έπαιξε καταλυτικό παράγοντα, όπως επίσης αντίστοιχα επιτυχημένο ρόλο είχαν και οι μεταφορές του Pier Paolo Pasolini.
Η δεύτερη μεταφορά αρχαίου δράματος από τον Κακογιάννη έγινε με τις Τρωάδες (The Trojan Women) το 1971, αλλά με γλώσσα την αγγλική για να μπορέσει να απευθυνθεί σε μεγαλύτερο κοινό.
Επίσης αριστουργηματική ταινία, με Katherine Hepburn και Vanessa Redgrave ως Εκάβη και Ανδρομάχη αντίστοιχα, και φυσικά με Ειρήνη Παπά ως ωραία Ελένη.
Η Ιφιγένεια θεωρήθηκε στο εξωτερικό σαν το τρίτο μέρος της τριλογίας του Μιχάλη Κακογιάννη για την αρχαία τραγωδία.
Βασισμένο στην Ιφιγένεια εν Αυλίδι, αποτελεί ελεύθερη διασκευή στην τραγωδία του Ευριπίδη.
Αυτό το διασκευασμένο σενάριο προέρχεται από τον ίδιο τον Κακογιάννη, ο οποίος είχε δηλώσει πως ο Ευριπίδης είναι πάντα σύγχρονος γιατί γράφει για καταστάσεις που βρίσκουμε από αιώνων μέχρι σήμερα.
Σ' όλη του τη ζωή αντέδρασε κατά της διαφθοράς, της καταπίεσης του πολέμου, της φιλοδοξίας, των θρησκευτικών προκαταλήψεων.
Ο σκηνοθέτης πρόσθεσε πρόσωπα που δεν εμφανίζονται στην τραγωδία όπως τον Οδυσσέα, τον μάντη Κάλχα, το στρατό, γιατί πίστευε ότι έτσι προβάλλονται καθαρότερα οι σχέσεις που διέπουν την πολιτική πλεκτάνη.
Με την έννοια, ότι ο πόλεμος διαβρώνει, καταστρέφει την ψυχή του ανθρώπου, σε σημείο που δεν λειτουργούν πια φυσιολογικά ούτε το άτομο, ούτε το πλήθος.
Επίσης δεν έκανε εκτενή χρήση του χορού, χρησιμοποιώντας την αφήγηση σαν συνδετικό κρίκο των σκηνών.
Η υπόθεση χρονικά εκτυλίσσεται χρονικά λίγο πριν από την αναχώρηση των ελληνικών πλοίων για την Τροία καθώς βρίσκονται αγκυροβολημένα στην Αυλίδα.
Μετά την απαγωγή της ωραίας Ελένης από τον Πάρη, οι Έλληνες βασιλείς αποφασίζουν να εκδικηθούν την προσβολή που έγινε στον σύζυγό της Μενέλαο και υπό την αρχιστρατηγία του βασιλιά των Μυκηνών, του Αγαμέμνονα, συγκεντρώνονται με χίλια πλοία στην Αυλίδα κι ετοιμάζονται να αποπλεύσουν για την Τροία.
Οι Θεοί εμποδίζουν τον απόπλου του ελληνικού στόλου και ως εκ τούτου η νηνεμία δεν τους επιτρέπει να σαλπάρουν.
Ο Αγαμέμνων (Κώστας Καζάκος), αντιμέτωπος με τον κίνδυνο της πείνας και της ανταρσίας και στην προσπάθειά του να βρει λύση, καλεί τον μάντη Κάλχα (Δημήτρης Αρώνης) για να δώσει χρησμό.
Ο Κάλχας προμηνύει ότι οι θεοί θα στείλουν ούριο άνεμο στα πανιά τους, μόνο αν ο Αγαμέμνονας θυσιάσει την κόρη του, Ιφιγένεια.
Ο Αγαμέμνονας αναγκάζεται να καλέσει την κόρη του από το Άργος με το πρόσχημα ότι πρόκειται να την παντρέψει με τον Αχιλλέα (Πάνος Μιχαλόπουλος).
Η Ιφιγένεια (Τατιάνα Παπαμόσχου) καταφθάνει με τη μητέρα της Κλυταιμνήστρα (Ειρήνη Παππά), η οποία όταν μαθαίνει την αλήθεια, προσπαθεί μάταια να ανατρέψει την απόφαση του Αγαμέμνονα.
Οι παρακλήσεις μητέρας και κόρης δεν μεταπείθουν τον Αγαμέμνονα και η Ιφιγένεια οδηγείται εν τέλει με τη θέλησή της στο βωμό.
Υπερθέαμα με εκατοντάδες κομπάρσους, αποτέλεσε ακριβή παραγωγή και έλαβε κρατικής χρηματοδότησης.
Παραγωγή του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, έγινε το νέο μεγάλο στοίχημα του Κακογιάννη.
Τεχνικά άρτιο και με συγκλονιστικές ερμηνείες.
Σπαρακτική η ερμηνεία της Ειρήνης Παππά ως Κλυταιμνήστρα και μεγάλη αποκάλυψη η μικρή τότε Τατιάνα Παπαμόσχου, που σε προεφηβική ηλικία υποδύθηκε την Ιφιγένεια στο κινηματογραφικό της ντεμπούτο.
Ο Κώστας Καζάκος αποτύπωσε ιδανικά την αγέρωχη και τολμηρή μορφή του Αγαμέμνονα.
Ανάμεσα στο υπόλοιπο cast συναντάμε τον Χρήστο Τσάγκα ως Οδυσσέα και τον Κώστα Καρρά ως Μενέλαο.
Πρώτη κινηματογραφική εμφάνιση εκτός της Παπαμόσχου, είχε και ο Μιχαλόπουλος, ο οποίος κέρδισε την εμπιστοσύνη του σκηνοθέτη.
Τα σκηνικά και τα κουστούμια έγιναν με την υπογραφή του Διονύση Φωτόπουλου και η φωτογραφία ανήκε στον Γιώργο Αρβανίτη.
Η μουσική είναι του Μίκη Θεοδωράκη σε ακόμα μία συνεργασία του με τον επικό σκηνοθέτη.
Εγχώρια απέσπασε σημαντικές διακρίσεις συγκεντρώνοντας 2 βραβεία στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, αυτό της καλύτερης ταινίας και της καλύτερης γυναικείας ερμηνείας α΄ ρόλου για την Τατιάνα Παπαμόσχου.
Προβλήθηκε στο φεστιβάλ των Καννών, λαμβάνοντας συμμετοχή στο διαγωνιστικό του μέρος, ενθουσίασε τους κριτικούς και συνέχισε επιτυχημένα την φεστιβαλική του πορεία, κερδίζοντας λίγο αργότερα το βραβείο femina στο φεστιβάλ του Βελγίου.
Ο Κακογιάννης όπως και ο Γεωργιάδης, έφτασε την Ελλάδα δύο φορές μέχρι τα Oscar.
Στην 50η τελετή του 1978 όλα έδειχναν ότι ο θείος Όσκαρ αυτή τη φορά θα μας χαμογελάσει.
Ήταν η ιδανικότερη χρονική στιγμή για να πάρουμε επιτέλους το χρυσό αγαλματάκι, αφού οι υπόλοιπες ταινίες που συναγωνίζονταν δεν ήταν στο ίδιο επίπεδο.
Madame Rosa από την Γαλλία, Operation Thunderbolt από το Ισραήλ, A special Day από Ιταλία και The Obscure Object of Desire από Ισπανία.
Και τελευταία στιγμή, οι Γάλλοι μας την βγαίνουν από την γωνία και γραπώνουν το Oscar.
Το Madame Rosa του Moshe Mizrahi κερδίζει το βραβείο, προς δική μας απογοήτευση.
Φημολογείται μάλιστα ότι η ελληνική συμμετοχή έχασε το Oscar με διαφορά μιας και μόνο ψήφου!
Η Ειρήνη Παπά σε συνέντευξή της πριν από κάποια χρόνια, είχε δηλώσει ότι πρότεινε στον Κακογιάννη να γυρίσουν μια σειρά ταινιών για όλες τις αρχαίες τραγωδίες.
Όπως χαρακτηρίστηκα αναφέρει, όφειλαν να το κάνουν.
Θα είχε μείνει ένα πολύτιμο αρχείο για την Ελλάδα, καθώς επίσης μέσω αυτών, το αρχαίο δράμα θα είχε ταξιδέψει παντού.
Όπως και να έχει, η Ιφιγένεια είναι μία από τις καλύτερες ταινίες στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου και αποτελεί μία από τις φωτεινές εκλάμψεις της τότε εποχής, αφού το ελληνικό σινεμά βρισκόταν σε κρίση, έχοντας φθίνουσα πορεία όσον αφορά την παραγωγή ταινιών, η οποία είχε ξεκινήσει μερικά χρόνια πριν.
Νάσος Κυριακίδης.
1.jpg)
