Αυτή τη βδομάδα, στο Περί Φιλμ)οσοφίας, μια ταινία με ιδιαίτερο φιλοσοφικό ενδιαφέρον.
Στο δωδεκάθεο των αρχαίων Ελλήνων, οι θεοί μοιάζουν να είναι όχι απλώς ανθρωπομορφικοί αλλά εντελώς ανθρώπινοι.
Οργίζονται, ερωτεύονται, εκφράζουν ξεκάθαρα την συμπάθειά τους προς ορισμένους ανθρώπους και λαούς.
Θυμηθείτε την Ιλιάδα του Ομηρου.
Η θεά Αθηνά βρίσκεται στο πλευρό του Αχιλλέα και των Αχαιών.
Ο Απολλωνας στηρίζει τον Έκτορα και τους Tρώες.
Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να πετύχει πολλά πραγματα χωρίς την υποστήριξη των θεών.
Όμως και οι θεοί υπακούουν στο "αφεντικό" Δία, που αναλαμβάνει να εφαρμόζει τη δικαιοσύνη πάνω σε ανθρώπους και θεούς.
Και ο Δίας με τη σειρά του υπακούει σε μια ανώτερη δύναμη.
Την Μοίρα.
Η μοίρα πληροφορεί τον Δία ότι ο Αχιλλέας πρόκειται να πεθάνει από ανθρώπινο χέρι (του Πάρη) καθοδηγούμενο απο θεϊκή βοήθεια (του Απολλωνα).
Σήμερα η έννοια της μοίρας έχει χάσει τη δύναμη της επιρροής που ασκούσε στους ανθρώπους στο παρελθόν.
Ο άνθρωπος εμπιστεύεται περισσότερο τις δυνάμεις του και αποδίδει τις αναποδιές του όχι στις Ερινύες που κλώθουν τα νήματα της μοίρας των ανθρώπων, αλλά στην Τύχη.
Μatchpoint
Ένας Λονδρέζος επαγγελματίας τενίστας, ο Chris Wilton, χωρίς ιδιαίτερες επιτυχίες στον χώρο του τένις γνωρίζει τον Tom Ηewett γόνο πλούσιας οικογένειας της ανώτερης κοινωνικής τάξης.
Στη συνέχεια γνωρίζει την αδερφή του Tom, Cloe Hewett, και την αρραβωνιάζεται.
Ο πατέρας της οικογένειας τρέφει ιδιαίτερη συμπάθεια για τον Chris και γρήγορα του προσφέρει υψηλόβαθμη θέση σε μια εταιρεία του.
Έτσι λοιπόν, ο Chris τα έχει όλα (από τύχη;).
Οικονομικη άνεση, επαγγελματική επιτυχία, ετοιμάζεται να παντρευτεί.
Τότε γνωρίζει την μέλλουσα αρραβωνιαστικιά του Tom, την Nola Rice, την ερωτεύεται κεραυνοβόλα και αποφασίζει να ρισκάρει τα πάντα.. ή μήπως όχι;
Το ρίσκο είναι παιχνίδι της τύχης.
Ο Chris αγαπάει την όπερα και τον Ντοστογιεφσκι.
Το ίδιο και ο σκηνοθετης, Woody Allen.
Ο Ντοστογιεφσκι είχε πει: Αν δεν υπάρχει Θεός, όλα επιτρέπονται.
Ο πρωταγωνιστης μοιάζει να φλερτάρει συνεχώς με αυτή τη μάλλον ανήθικη συμπεριφορά στην οποία τον οδηγεί, μεταξύ άλλων, και η φιλοδοξία του.
Οι οπερατικές άριες που ακούγονται σε όλη τη διάρκεια της ταινίας τονίζουν με εξαιρετικό τρόπο το δράμα του Chris.
Γιατί περί δράματος πρόκειται.
Δίνουν στην ταινία μια αίσθηση αρχαίας τραγωδίας.
Οι αναφορές στις τραγωδίες του Σοφοκλή είναι ξεκαθαρες:
- Στην πλοκή της ταινίας, ο Chris αντιμετωπιζει μια σύγκρουση που φαίνεται να τον ξεπερνά.
Η σύγκρουση αυτή κορυφώνεται όσο πλησιάζουμε προς το τέλος της ταινίας και οδηγεί τον πρωταγωνιστή σε αδιέξοδο που απαιτεί ακραίες λύσεις.
- Μέσα στην ταινία ο Chris, προς το τέλος, αναφέρεται στην ρήση του Σοφοκλή: "Η ζωή των ανθρώπων είναι γεμάτη βάσανα, αν ο άνθρωπος μπορούσε να διαλέξει θα ήταν προτιμοτερο να μην είχε γεννηθεί ποτέ".
Ο Chris πιστεύει στην τύχη.
Και πώς να μην το κάνει άλλωστε αφού όλα μοιάζουν να του έχουν έρθει απροσδόκητα ευνοϊκά.
Ο Jonathan Rhys Meyers (Chris Wilton) είναι εξαιρετικός στον ρόλο του.
Στο βλέμμα του απεικονίζει την αναποφασιστικότητα και την απόγνωση που καλείται να αντιμετωπίσει, καθώς πρέπει να διαλέξει ανάμεσα στα πλούτη, την επιτυχία, την πολυτέλεια, την Cloe και την οικογενειά της απο τη μια μεριά, και τον παράφορο έρωτά του για την άσημη, άνεργη, ανασφαλή Nola απο την άλλη.
Η Scarlett Johansson, περα απο την σεξουαλική ομορφιά της, εδώ διαθέτει ένα υγρό, διαπεραστικό βλέμμα που είναι αρκετό για να οδηγήσει τον Chris στο μεγαλύτερο δίλλημα της ζωής του.
Ο Woody Allen μας δίνει μια απο τις πιο φιλοσοφικές ταινίες του.
Το σενάριο της ταινίας δεν ήταν άδικα υποψήφιο για Όσκαρ.
Η σκηνοθεσία είναι εξαιρετικά απλή.
Αλλά αυτό κάθε άλλο παρά μειώνει την ταινία στα μάτια μας.
Άλλωστε το σινεμά δεν είναι μονο τολμηρά σκηνοθετικά παιχνίδια και φορμαλισμός.
Το περιεχόμενο, δηλαδή το σενάριο και οι ερμηνείες, αρκούν για να κρατήσουν αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή.
Υπάρχουν δυο-τρεις υπέροχες σκηνές όπως ο παραλληλισμός του πρώτου πλάνου - όπου η κάμερα ακολουθεί την τροχιά μιας μπάλας του τένις καθώς αυτή αναπηδά στο φιλέ και υψώνεται κάθετα στον αέρα κάνοντας παίκτες και θεατές να κρατήσουν την ανάσα τους περιμένοντας να δουν από ποιά πλευρά θα πέσει - με τη σκηνή όπου ο Chris αδειάζει τις τσέπες του στο ποτάμι και μια βέρα χτυπά στο κάγκελο διαγράφοντας την ίδια τροχιά με τη μπάλα.
Επίσης μιας απο τις πιο ερωτικές σκηνές που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια, είναι αυτή ανάμεσα στον Chris και την Nola στο βρεγμένο χωράφι με τα στάχυα.
Παρα την βροχή, η οθόνη ξεχειλίζει από την ερωτική έξαψη και το πάθος των πρωταγωνιστών.
**spoiler**
Στο τέλος της ταινίας ο ντετέκτιβ που ερευνά την υπόθεση της δολοφονίας της Nola, ξυπνά στον ύπνο του υποστηρίζοντας ότι γνωρίζει πως ο Chris είναι ένοχος.
Ο αστυνομικός μοιάζει να αναλαμβάνει τον ρόλο του μάντη και ονειροκρίτη (οι αρχαίοι πίστευαν στους μάντεις καθώς θεωρούσαν ότι μπορούσαν να μάθουν τις επιθυμίες των θεών) που θα αποδώσει δικαιοσύνη.
Όμως για τον Ντοστογιέφσκι που βασανίζεται απο την απουσία του Θεού, για τον Γούντυ Άλλεν που πιστεύει ότι η ζωή κατά βάθος δεν έχει νόημα, και για τον πρωταγωνιστή της ταινίας που πιστεύει ότι είναι σημαντικότερο να είναι κανείς τυχερός παρά καλός και ηθικός, δεν υπάρχει θεία δίκη.
Ο ένοχος γλυτώνει.
Όχι επειδή ήταν ικανός και έκανε τον τέλειο φόνο, αλλά επειδή ήταν τυχερός.
Ορίζουμε οι ίδιοι την μοίρα μας;
Ή μήπως η ζωή μας εξαρτάται απο τυχαία συμβάντα που δεν γνωρίζουμε πόσο σημαντικά είναι παρά μόνο εκ των υστέρων;
Είναι η ζωή μας μια συνομωσία συμπτώσεων;
Συνομωσία από ποιόν;
Πόσα χαμένα ή κερδισμένα match point υπάρχουν στη ζωή μας;
Γιώργος Παυλίδης.
