Στον κινηματογράφο, υπάρχουν άπειροι δρόμοι για να αφηγηθείς μια ιστορία.
Με έμφαση στο διάλογο ή στην εικόνα, με ήρωες ή αντιήρωες, με επαγγελματίες ή μη ηθοποιούς, με φυσική ή στυλιζαρισμένη εικόνα, με αυθόρμητο ή απολύτως ντεκουπαρισμένο script/σενάριο.
Το κάθε τι λειτουργεί, εφόσον συνδυάζεται σωστά με το περιεχόμενο.
Αν η μορφή έχει αδυναμίες, το ίδιο θα συμβεί και στο περιεχόμενο.
Και αντίστροφα.
Γι’ αυτό ο κινηματογράφος είναι μια τέχνη συντελεστών, μια δημιουργία σύμπτυξη τεχνών, διανόηση και τεχνική, μια διαλεκτική σύνθεση λόγου και εικόνας.
Η ταινία που αναφέρομαι, όμως έχει ουσιαστικές μορφολογικές αδυναμίες, που παρά τις προθέσεις του δημιουργού, δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στις σεναριακές της ανάγκες.
Αν και από τον τίτλο, ο δημιουργός μιλάει για «Στιγμές/ επεισόδιο» της ζωής ενός φτωχού μεροκαματιάρη και όχι για όλη του την ζωή, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να λείπει το δραματικό βάθος, όρος απαραίτητος για καλλιτεχνικό βάθος, όρος εξαγωγής συμπερασμάτων από πλευράς του κοινού.
Ο Ναζίφ (Nazif Mujic, που παίζει τον εαυτό του) ένας φτωχός Ρομά σε χωριό της διαλυμένης από το πόλεμο Βοσνίας, πουλάει παλιοσίδερα για πενταροδεκάρες.
Αν και η οικογένεια του ζει όσο τον δυνατόν αξιοπρεπώς, τα πάντα θα αλλάξουν όταν θα αρρωστήσει η γυναίκα του Σενάντα (Senada Alimanovic, και αυτή τον εαυτό της) και θα χρειαστεί θεραπεία, αλλά χρήματα δεν υπάρχουν.
Σε αυτό το απόλυτα τραγικό γεγονός, που παίρνει τρεις φιλμικές μέρες και 75 λεπτά κινηματογραφικής ταινίας, ο βραβευμένος σκηνοθέτης/δημιουργός Danis Tanovic - με δυο βραβεία στο Φεστιβάλ Βερολίνου, Ειδική Μνεία και ‘Α ανδρικού ρόλου - προσπαθεί να πλέξει την ιστορία του.
Δυστυχώς όμως δεν καταφέρνει να κερδίσει για τεχνικούς και άλλους λόγους.
Η οπτική της κάμερας, βρίσκεται σε απόσταση από τα γεγονότα, από τους χαρακτήρες, υπάρχει ερασιτεχνική λήψη και διεύθυνση φωτογραφίας με μια ντοκιμαντερίστικη λογική - λογικά λόγω κόστους - δεν παίζει με την φιλμική αφήγηση, το μοντάζ και το ρυθμό για να δημιουργήσει μέσω της εικόνας και την σημειολογία της, ουσιαστικό εργαλείο του κινηματογράφου - θέματα για προβληματισμό, δεν κλιμακώνει στην πλοκή, δεν βρίσκει τρόπους να γνωρίσουμε τους χαρακτήρες και να μας βάλει μέσα στο δράμα τους.
Από την αρχή ως το τέλος, βλέπουμε με επιφανειακή αντιμετώπιση της φτωχής ζωής, ωμή ναι, αλλά δίχως να τονίζει αιτίες και αφορμές.
Τα πλάνα επαναλαμβάνονται, πολλά είναι περιττά - πράγμα περίεργο για μεσαίου, σχεδόν, μήκους ταινία, δεν έχουν γενικές αναφορές, αλλά εξειδικεύουν χάνοντας το δάσος και μένοντας στο δέντρο.
Την ζωή την βλέπουμε έτσι και αλλιώς, όλοι μας, αλλά από τον κινηματογράφο περιμένουμε να αναλύσει την ζωή, να μην είναι κοινωνικά θολή, να βγει από την ομίχλη, να μας κάνει να βρούμε δρόμο μέσα από το δράμα, μέσω της οδού της συγκίνησης, να βγούμε πιο κερδισμένοι συνειδησιακά.
Αυτό είναι που λείπει από την ταινία, ο σκηνοθετικός σχεδιασμός και διαχείριση είναι αδύναμος και ανώριμος, με συνέπεια να την κάνει σχετικά αδιάφορη.
Αν και η ιδέα της ταινίας είναι ισχυρή, η κατάσταση των εξαθλιωμένων Ρομά εργαζόμενων και οι συνέπειες στην οικογενειακή ζωή και στην μητρότητα, θέσεις για να μεγαλουργήσεις καλλιτεχνικά και αισθητικά, ο δημιουργός και το έργο του δεν μας καλύπτει.
Την ανεξαρτησία του κινηματογράφου δεν την διαπραγματεύομαι, αρκεί όμως αυτή να φτάνει σε μορφολογικά και περιεχομένου ύψη, να μην κινείται σε μοιρολατρικά μονοπάτια, να υπάρχει κάθαρση στο πρόβλημα που θέτεται αποφεύγοντας να το αγγίζεις απ’εξω, γιατί δίχως τις βασικές δραματικές αρχές, αναρωτιέσαι τελικά ποιος ο λόγος να πεις, από πλευρά δημιουργού και να ακούσεις, από πλευρά κοινού, μια ιστορία.
Στις αίθουσες από 3 Απριλίου.
Χρήστος Σκυλλάκος.
