Σήμερα περνάμε στο δεύτερο μέρος της μικρής ενότητας «Κινηματογραφικές καινοτομίες».
Την προηγούμενη εβδομάδα παρουσιάσαμε τον Άνθρωπο με την κινηματογραφική μηχανή, του Ρώσου Dziga Vertov και είδαμε μερικές μόνο από τις καινοτομίες που εισήγαγε στο σινεμά.
Σήμερα θα παρουσιάσουμε το “δίδυμο αδερφάκι του” ερχόμενο εξ Αμερικής τριάντα χρόνια αργότερα.
“Ν.Υ., Ν.Υ. a day in New York” (1957)
O Francis Thompson (ήταν ζωγράφος και καθηγητής τέχνης προτού ασχοληθεί με τον κινηματογράφο) δημιουργεί το 1957, ένα κινηματογραφικό κόσμημα μικρού μήκους, με τίτλο: “Ν.Υ., Ν.Υ. a day in New York”.
Ο Thompson κινηματογραφεί στιγμές και λεπτομέρειες της ζωής της Νέας Υόρκης –αντικείμενα, κτήρια, κίνηση στους δρόμους, χρώματα, μοτίβα, - όπως έκανε και ο Vertov στο δικό του origami του σινεμά.
Αυτό που συνδέει τις δύο ταινίες είναι η ίδια κεντρική ιδέα – θέμα, αλλά κυρίως οι (πολλές και διαφορετικές) κινηματογραφικές καινοτομίες που χρησιμοποιήθηκαν.
Έτσι, ο Thompson εμφανίζει την δική του εκδοχή της καθημερινής ζωής της Νέας Υόρκης:
- χρησιμοποιώντας ειδικούς παραμορφωτικούς φακούς και φίλτρα (δούλεψε σχεδόν 20 χρόνια για να τα κατασκευάσει, ώστε να δίνουν το οπτικό αποτέλεσμα που επιθυμούσε)
- σφαιρικά και παραβολικά κάτοπτρα που άλλοτε τεντώνουν, άλλοτε κυρτώνουν ή διπλώνουν τις μορφές,
- αναμορφωτικούς καθρέφτες και πρίσματα που τεμαχίζουν τις εικόνες, στρέφουν προς τα μέσα ή προς τα έξω τα περιγράμματα και πολλαπλασιάζουν τα είδωλα δημιουργώντας ένα καλειδοσκοπικό σύμπαν.
Στις εικόνες της ταινίας αναγνωρίζουμε σπίτια, ανθρώπους, βιτρίνες καταστημάτων, προσόψεις κτηρίων, ταξί (και πολλά άλλα), όμως όλα αυτά δεν χρησιμοποιούνται με την καθημερινή αναπαραστατική τους σημασία.
Αντιθέτως γίνονται οι πρώτες ύλες μιας ιδιότυπης προσωπογραφίας της Νέας Υόρκης, γεωμετρικά και χρωματικά στοιχεία ενός μοναδικού συνδυασμού φουτουριστικών και κυβιστικών ιδεών.
Ο ζωγράφος Marcel Duchamp, παρουσίασε το 1913, στην Νέα Υόρκη, τον πίνακα με τίτλο «Γυμνό που κατεβαίνει τη σκάλα».
Ήταν μια απόπειρα αιχμαλωσίας της κίνησης και του χρόνου, ζωγραφίζοντας επάλληλες εικόνες μιας γυμνής κοπέλας να κατεβαίνει τη σκάλα.
Μοιάζει κυβισμός αλλά δεν είναι, έχει φουτουριστικό ρυθμό, θυμίζει χρονοφωτογραφίες εποχής και δίνει έντονα την αίσθηση της κίνησης.
Ο Thompson, με τη σειρά του, απεικονίζει φουτουριστικά την κίνηση μέσα από τον οπτικό κατακερματισμό της, ενώ ταυτόχρονα συνθέτει και εκθέτει διαφορετικές όψεις των ίδιων αντικειμένων, φέρνοντας έτσι στο ίδιο επίπεδο όλες της πλευρές τους, στα πρότυπα του κυβισμού.
Τα έντονα χρώματα, με τη σειρά τους, αποκτούν τη δική τους αυτονομία, καθώς όλες αυτές οι παραμορφώσεις της πραγματικότητας και οι τομές που διακόπτουν την ομαλή ροή των επιφανειών δε μας επιτρέπουν να τα συνδέσουμε (τα χρώματα) με συγκεκριμένα αντικείμενα.
Αυτό που μοιάζει να κάνει ο Thompson είναι να επιχειρεί την δημιουργία ενός μη-παραστατικού κινηματογράφου (και να το πετυχαίνει με τρόπο που δεν έχει επαναληφθεί από τότε σε καμιά άλλη ταινία).
Ακολουθώντας τα παραδείγματα που εξέλιξαν ο κυβισμός, ο φουτουρισμός και ο σουρεαλισμός στην ζωγραφική – φτάνοντας στην μη-παραστατική ή αφηρημένη τέχνη – ο Thompson παίρνει αναγνωρίσιμές μορφές, μοτίβα, κτήρια, ήχους και χρώματα και τα βγάζει από το αναγνωρίσιμο και ρεαλιστικό τους πλαίσιο.
Έτσι, με την χρήση των καλειδοσκοπικών φακών και των κατόπτρων (που έχουν καθοριστικό ρόλο στην ταινία) χρησιμοποιεί αυτά τα στοιχεία ως πρώτη ύλη για νέους μετασχηματισμούς, νέες απεικονίσεις.
Η θραυσματική μουσική του Gene Forrell, που διακόπτεται βίαια από καθημερινούς ήχους του αστικού περιβάλλοντος (ένα κομπρεσέρ, μια κόρνα, ένα τηλέφωνο που χτυπάει), συμπληρώνει απόλυτα το μοναδικό αυτό κινηματογραφικό εγχείρημα του Thompson.
Το N.Y., N.Y. είναι ένα φουτουριστικό και κυβιστικό οπτικό-ακουστικό μπαλέτο χρωμάτων, κινήσεων, ήχων και μεταμορφώσεων.
Ζωντανό και λαμπερό όπως η Νέα Υόρκη της δεκαετίας του 60’ και μοναδικό ως προς τον τρόπο που το οραματίστηκε και το συνέλαβε ο Francis Thompson.
Η 15λεπτή ταινία βρίσκεται παρακάτω και μπορείτε να τη δείτε.
Γιώργος Παυλίδης.
1.jpg)
