Το Frozen II βρίσκεται στις αίθουσες από χθες και αναμένονται νέα ρεκόρ για τη Disney. Οπότε αναρωτιέμαι ρε παιδί μου… πόσα ξέρουμε για τον ιδρυτή της, τον περίφημο Walt Disney;
Πώς μεγάλωσε, από που ξεκίνησε αυτός ο τύπος;
Τι έκανε για να αφήσει πίσω του μια μεγάλη εταιρία στο χώρο του σινεμά;
Και φυσικά, πως ήταν σαν άνθρωπος;
Μια φορά και έναν καιρό, δηλαδή το 1901, γεννιέται στο Ιλινόις των Η.Π.Α. ένα καστανομάλλικο γλυκό αγοράκι.
Έχει άλλα τρία μεγαλύτερα αδέρφια, όλα αγόρια κι αυτά, και αργότερα θα αποκτήσει και μια αδελφούλα.
Ο μπαμπάς του είναι ένας Ιρλανδο-Καναδός που κάνει τη ζωή της οικογένειας ανυπόφορη: άνθρωπος δεσποτικός, αγέλαστος και καταπιεστικός, χρησιμοποιεί το ξύλο σαν μέθοδο συνετισμού των παιδιών του αλλά και της γυναίκας του.
Η σύζυγος-μητέρα του αγοριού είναι μια Γερμανο-Αμερικάνα που «πνίγεται» τόσο από την δυναστική συμπεριφορά του άντρα της, όσο και από τις δουλειές του νοικοκυριού –όπως και να ‘χει, δεν αφιερώνει χρόνο στα παιδιά της.
Σε αυτό το κλίμα μεγαλώνει το μωρό, το οποίο σιγά-σιγά γίνεται ένα πολύ έξυπνο νήπιο.
Στα 5 του χρόνια, μαζί με την οικογένειά του, θα εγκατασταθεί σε μια φάρμα στο Μισούρι, την οποία αγόρασε ο πατέρας «κοψοχρονιά» για να γίνει αγρότης.
Εκεί, το μικρό αγοράκι θα μάθει να ζει με τα ζώα και θα τα αγαπήσει.
Την ώρα που κάθεται πάνω στην στοίβα για τα ξύλα μέσα στον αχυρώνα, ποντίκια εμφανίζονται και χώνονται στα καλάθια με το φαγητό για να τσιμπήσουν αποφάγια.
Ένα από αυτά τα ποντικάκια, το μικρό παιδάκι το νιώθει σαν φίλο του και του μιλάει.
Με μπαμπά στραβόξυλο και μαμά-νοικοκυρά σε απόγνωση τι περιμένετε;!
Τα δύο μεγαλύτερα παιδιά της οικογένειας, λίγο μετά την εφηβεία, απογοητευμένα από τον λιτό βίο της φαμίλιας αποφασίζουν να μετακομίσουν στο Σικάγο και έκτοτε απομακρύνονται από τη ζωή του 5χρονου μπόμπιρα.
Από εκείνη τη στιγμή, τα οικογενειακά οικονομικά πάνε από το κακό στο χειρότερο, αλλά φυσικά δεν φταίει μόνο η φυγή των μεγαλύτερων αγοριών γι’ αυτό.
Ο αυταρχικός πατέρας αρνείται ουρλιάζοντας να χρησιμοποιήσει λίπασμα στην καλλιέργειά του, γιατί πιστεύει πως αυτό θα «διαφθείρει» τα σπαρτά του «όπως κάνει το ποτό στον άνθρωπο»…
Το καλοκαίρι του 1910 η οικογένεια μετακομίζει στο Κάνσας.
Σε λίγους μήνες, ο 10χρονος πιτσιρίκος ξεκινάει να δουλεύει με ένα βάρβαρο για την ηλικία του ωράριο, το οποίο εννοείται ότι του το επιβάλλει ο πατέρας: ξυπνάει καθημερινά στις 3:30 το χάραμα μαζί με τον μεγαλύτερό του αδερφό για να μοιράσει εφημερίδες, χωρίς να δικαιούται ούτε ρεπό, ούτε χαρτζιλίκι.
Οπότε, για να μπορέσει τουλάχιστον να βγάζει δυο δεκάρες στην άκρη, πιάνει κρυφά δουλειά σε ζαχαροπλαστείο τα απογεύματα.
Σαν να μην έφταναν αυτά, ο μπαμπάς αποκτά το χούι να ξεσπάει στον «Βενιαμίν» της οικογένειας.
Κάθε φορά που αυτός αργεί στο μοίρασμα των εφημερίδων, ο πατέρας τον περιμένει στην στροφή του δρόμου πριν το σπίτι, τον πιάνει από τον γιακά, τον οδηγεί στο ξύλινο υπόστεγο του σπιτιού κι αρχίζει να τον χτυπά ακατάπαυστα με ό,τι βρει μπροστά του, από βέργα ως σφυρί.
Ο γιος φεύγει στο Σικάγο για να πάει σχολείο και εκεί η καλλιτεχνική του φύση λάμπει.
Στο Λύκειο θα ξεκινήσει μαθήματα φωτογραφίας και σκιτσογραφίας, δουλεύοντας παράλληλα σαν σκιτσογράφος στην σχολική εφημερίδα.
Γρήγορα όμως αποφασίζει να ενταχθεί στον στρατό, αφού μόλις έχει ξεκινήσει ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος.
Τον απορρίπτουν λόγω ηλικίας.
Τελικά, το 1917 υπηρετεί στον Ερυθρό Σταυρό στην Γαλλία σαν οδηγός ασθενοφόρου, έχοντας πει ψέματα για την ηλικία του.
Δεν είναι ούτε 17 ετών.
Ονειρεύεται να ξεκινήσει καριέρα στις εφημερίδες ως επαγγελματίας σκιτσογράφος.
Οι συνάδελφοί του στα ασθενοφόρα τον θεωρούν παράξενο γιατί όταν έβγαιναν στην πόλη για να γνωρίσουν κοπέλες, αυτός έμενε στο στρατόπεδο και ζωγράφιζε.
Λίγο αργότερα ιδρύει μια δική του εταιρία παραγωγής μικρών animation films, η οποία μετά από λίγα χρόνια μεταφέρεται στο Hollywood της Καλιφόρνια, υπό την σκέπη της Universal.
Εκεί δημιουργεί κάτι καινούριο, την πρώτη κινηματογραφική σειρά που συμπρωταγωνιστούν στο πανί ζωντανοί ηθοποιοί και κινούμενα σχέδια, με τίτλο: Alice Comedies.
Στην συνέχεια, αποφασίζει να δημιουργήσει μια σειρά κινουμένων σχεδίων με ήρωα ένα ζώο· η σειρά έχει σαν πρωταγωνιστή έναν λαγό και έχει τιτλοφορηθεί ως «Oswald the Lucky Rabbit».
Όμως, γρήγορα συνειδητοποιεί ότι η εταιρία του έχει χάσει τα δικαιώματα της σειράς από την Universal, οπότε αποφασίζει να αντικαταστήσει τον ζωόμορφο πρωταγωνιστή του με κάποιο άλλο ζώο.
Διαλέγει ως κεντρικό πρωταγωνιστή το ζώο που είχε υιοθετήσει ως κατοικίδιο στην πρώτη του εταιρία: ένα ποντίκι.
Το ονομάζει «Mortimer Mouse».
Το όνομα δεν αρέσει καθόλου στο «έτερον ήμισυ», μια ζωγράφο ειδική στις μελανογραφίες, γιατί το θεωρεί αντιεμπορικό.
Τελικά, ο νεαρός καλλιτέχνης το αλλάζει… το κάνει «Mickey Mouse» και μάλιστα δανείζει και τη φωνή του στον ήρωα στο πρώτο μικρό καρτούν!
Έτσι ξεκίνησε την λαμπρή του καριέρα ο Walt Disney, εισάγοντας διαρκώς καινοτομίες στο σινεμά.
Το 1928, η ταινία μικρού μήκους «Steamboat Willie» (=Ατμόπλοιο Γουίλυ) εισάγει για πρώτη φορά τον ήχο στα κινούμενα σχέδια, ενώ το φιλμάκι «Flowers and Trees» του 1932 είναι το πρώτο πλήρως πολύχρωμο κινηματογραφικό δημιούργημα.
Για το τελευταίο του επίτευγμα ο Disney βραβεύεται με Όσκαρ.
Ένα χρόνο μετά, το ταινιάκι «Τα Τρία Γουρουνάκια» γνωρίζει πρωτοφανή επιτυχία που έχει δύο αποτελέσματα:
Πρώτον, ο Disney να συνειδητοποιήσει πόσο σπουδαίο ρόλο παίζει η ιστορία στα κινούμενα σχέδια, οπότε αποφασίζει να δημιουργήσει ειδικό τμήμα επεξεργασίας της ιστορίας στην εταιρία του και δεύτερον, το τραγούδι «Who’s Afraid Of The Big Bad Wolf?» του φιλμ να γίνει ο ύμνος της κρίσης σε ολόκληρες τις Η.Π.Α. στην εποχή του Μεγάλου Κραχ.
Το 1937 συλλαμβάνει μια εξωφρενική ιδέα, να δημιουργήσει την πρώτη ταινία κινουμένων σχεδίων μεγάλου μήκους.
...Ναι, η «Η Χιονάτη και Οι Επτά Νάνοι» είναι.
Οι παραγωγοί κοροϊδεύουν το πρότζεκτ του ως «η τρέλα του Disney», αλλά ο ίδιος το χρηματοδοτεί απτόητος.
Η εταιρία του όμως ξεμένει από λεφτά κι αναγκάζεται να δείξει την ταινία στους δανειστές σε δοκιμαστική προβολή προκειμένου να πειστούν να συνεχίσουν να δίνουν δάνεια.
Ευτυχώς πείστηκαν.
Το αποτέλεσμα;
Έσοδα 8 εκατομμυρίων δολαρίων μόνο στην πρώτη κυκλοφορία της ταινίας και συνολικά πάνω από 130 εκατομμύρια ως σήμερα.
Όχι μόνο ο Disney ξεχρεώνει, αλλά παίρνει και άλλο Όσκαρ για την ταινία.
Μάλιστα, αυτή είναι η μοναδική φορά στην ιστορία που το βραβείο αυτό απονέμεται στον κάτοχο με άλλη μορφή από τη συνηθισμένη του, αφού στον Walt δίνεται ένα μεγάλο χρυσό αγαλματάκι κολλημένο με άλλα 7 αγαλματίδια-μινιατούρες… το πιάσατε έτσι;
Με την πρωτοποριακή, ονειρική «Φαντασία» το 1940, ο Disney δημιουργεί την πρώτη ταινία που παίζεται στις αίθουσες με στερεοφωνικό ήχο.
Ωστόσο, αυτή η ριζοσπαστική καινοτομία (που κόστισε πολλά λόγω του ειδικού ηχητικού συστήματος που έπρεπε να εγκατασταθεί στους κιν/φους) σε συνδυασμό με το ότι η κινηματογραφική διανομή στην Ευρώπη τερματίστηκε λόγω του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, προκάλεσαν μεγάλη οικονομική ζημιά στον μεγάλο δημιουργό.
Τότε αποφασίζει, όπως πολλά αφεντικά διαχρονικά, να περικόψει μισθούς στο προσωπικό και παράλληλα να «ψαλιδίσει» τη διάρκεια της επόμενης ταινίας του.
Αναμενόμενο λοιπόν που ο «Ντάμπο, Το Ελεφαντάκι» διαρκούσε μόλις 64 λεπτά.
Και μπορεί τελικά να αποδείχθηκε η πιο επικερδής ταινία της εταιρίας στη δεκαετία του ’40, αλλά κατά τη διάρκεια της παραγωγής του, οι εργαζόμενοι κατέβηκαν μαζικά σε απεργία για περισσότερο από 1½ μήνα, διεκδικώντας αύξηση, έχοντας την συμπαράσταση συναδέλφων τους από την μετέπειτα μεγάλη αντίπαλο Warner Bros.
Ο Disney τελικά αποχωρεί, αφού πρώτα έχει απολύσει τον επικεφαλής του κινήματος κατηγορώντας τον ως «Μπολσεβίκο».
Επιπλέον, οι εργαζόμενοι στην εταιρία, είτε λόγω οικειοθελών αποχωρήσεων είτε λόγω απολύσεων, μειώνονται στους 694, από 1200 πριν την απεργία.
Με αυτό τον τρόπο φανερώνεται δημόσια το πόσο φανατικός αντικομμουνιστής είναι ο διάσημος δημιουργός, ο οποίος άλλωστε φημιζόταν για τις συντηρητικές πολιτικές του αντιλήψεις.
Αλλά πέρα απ’ αυτό, πως ήταν άραγε σαν άνθρωπος;
Εδώ οι απόψεις διίστανται.
Άλλοι λένε πως ήταν ένας αισιόδοξος, ενθουσιώδης και πρόσχαρος άνθρωπος, άλλοι τον περιγράφουν σαν απόμακρο, φωνακλά και εκδικητικό.
Βέβαια, μετά την απεργία, είναι γνωστό πως ο «κύριος Walt» έγινε καχύποπτος με τους εργαζόμενους που έφευγαν έκτοτε από το στούντιο, φοβούμενος πως θα προδώσουν ιδέες και πρότζεκτ σε ανταγωνιστές.
Ήταν ανέκαθεν φιλόδοξος και στα τελευταία χρόνια της ζωής του απέκτησε πολύ καλή σχέση με τη δημοσιότητα, ειδικά μετά τα εγκαίνια της Disneyland το 1955, τα οποία μετατράπηκαν σε κοσμικό και ζωντανό τηλεοπτικό γεγονός της δεκαετίας.
Από την άλλη πλευρά, ο τραγουδοποιός Robert B. Sherman, ένας από τους τελευταίους ανθρώπους που τον είδε ζωντανό, τον θυμάται αδύνατο και κουρασμένο να δουλεύει πυρετωδώς στα σκηνικά του μιούζικαλ «The Happiest Millionaire», ενώ λίγο πριν φύγει φώναξε σε όλους με χαμόγελο «συνεχίστε την καλή δουλειά παιδιά!».
Χωρίς να το ξέρει κανείς από την εταιρία, μόλις λίγες εβδομάδες πριν είχε μάθει από τους γιατρούς πως του απέμεναν μάξιμουμ 20 μήνες ζωής λόγω καρκίνου στον πνεύμονα.
Πέθανε στα 65 του χρόνια, χωρίς να έχει ξεπεράσει δύο πράγματα στη ζωή του, το κάπνισμα και την σκληρότητα του πατέρα του.
Ξεπέρασε όμως ένα τρίτο...τη φαντασία μας.
Πασχάλης Μαντζαρίδης.
1.jpg)
