Ο M. Night Shyamalan είναι ο σκηνοθέτης που μας έμαθε (ή έστω ανανέωσε) τον όρο του twist, της ανατροπής.
Αυτής της σκηνής-κλειδί που σε κάνει να αναθεωρείς όλη την ταινία.
Ύστερα από μια θριαμβευτική αρχή με την Έκτη Αίσθηση, συνέχισε το σερί των επιτυχιών με ταινίες όπως το Άφθαρτος (Unbreakble), Οιωνός (Signs) και Το Χωριό (The Village), μια από τις Ταινίες που Αδικήθηκαν ...και μετά κάτι έπαθε και άρχισε η κατρακύλα, μέχρι που το όνομα του έφτασε να γίνει συνώνυμο της αποτυχίας - και είναι κρίμα γιατί μιλάμε για ένα πολύ ιδιαίτερο σκηνοθέτη που αγαπάει την τέχνη του.
Ευτυχώς έχει ο καιρός γυρίσματα και το 2015 επέστρεψε με το H Επίσκεψη (The Visit), μια αξιόλογη ταινία τρόμου που θεωρώ πως άξιζε μεγαλύτερη αναγνώριση.
Κάπου εδώ φτάνουμε στο νέο του πόνημα, ένα ψυχολογικό θρίλερ που φέρει τη χαρακτηριστική σκηνοθεσία του Shyamalan που τόσο μας έλειψε.
To Split (Διχασμένος) είναι μία ταινία που θα ...διχάσει.
Το τέλος της δεν είναι ξεκάθαρο με τη συμβατική έννοια και αυτό κάποιους θα τους ξενίσει, ενώ άλλους – ειδικά στους φαν των προηγούμενων δουλειών του σκηνοθέτη – θα τους ενθουσιάσει.
Όπως και να έχει πάντως μπορούμε να μιλάμε ξεκάθαρα για την επιστροφή του M. Night Shyamalan στο είδος που τον καθιέρωσε.
Η ταινία ασχολείται με μια πολύ σπάνια διαταραχή, αυτή της Πολλαπλής Προσωπικότητας.
Η ύπαρξη δηλαδή δύο ή περισσότερων ξεχωριστών προσωπικοτήτων μέσα σε ένα άτομο.
Στο Split, ο πρωταγωνιστής μας (James McAvoy, X-Men: Apocalypse) έχει 23 τέτοιες μέσα του, όπου κάθε φορά αναδύεται και κάποια για να πάρει τον έλεγχο του σώματος του.
Μέχρι που μία από αυτές, απαγάγει τρία νεαρά κορίτσια και τα κλείνει σε ένα μπουντρούμι με άγνωστο σκοπό.
Έχουμε το σκηνοθέτη σε μεγάλα κέφια.
Από τη σκηνή της απαγωγής ακόμα, με αυτή την ανησυχητική ηρεμία που μεταμορφώνεται σε ένα αυξανόμενο σιωπηλό πανικό, βάζει την υπογραφή του και γνωρίζεις πλέον ποιανού τη ταινία παρακολουθείς.
Αργεί όμως να πάρει μπρος (η διάρκεια αγγίζει σχεδόν τις δυο ώρες) και αρχικά θα χρειαστεί λίγο υπομονή, ακόμα και για να δεχτείς την παλαβή κατάσταση του πρωταγωνιστή.
Ώσπου ξεκινούν αυτές οι αναφορές για ένα Κτήνος που έρχεται, μια άγρια και ζωώδη προσωπικότητα που περιμένει να αναδυθεί, και εκεί είναι που ξεκινά το σασπένς και ο ψυχολογικός τρόμος μέχρι την κλιμάκωση της τελευταίας πράξης.
Αυτή τη φορά μάλιστα, ο Shyamalan δεν διστάζει να καταδυθεί σε σκοτεινά μονοπάτια.
Μια ‘ενοχλητική’ υπό-πλοκή έρχεται με τη μορφή flashback που είναι όμως λίγο παράταιρη και ‘εύκολη’ σεναριακά, αν και έχει σημαντικό λόγο ύπαρξης.
Η γεωγραφία είναι σημαντική.
Ποτέ δεν γίνεται ξεκάθαρο ο χώρος που βρίσκονται κλεισμένες οι κοπέλες, που οδηγούν οι διάδρομοι ή που βρίσκονται τα δωμάτια, κάτι που προκαλεί αβεβαιότητα και αποπροσανατολισμό (είχε συμβεί και στη Λάμψη του Κιούμπρικ αυτό, αλλά σε πιο ακραία μορφή) χτίζοντας έτσι τη ανησυχία του θεατή.
Ακόμα και οι αστείες σκηνές το κάνουν να μοιάζει περισσότερο ...disturbing, παρά χαλαρώνουν την ατμόσφαιρα.
Ο Shyamalan δείχνει να έχει μελετήσει πολύ αυτή την ιδιαίτερη διαταραχή, η οποία είναι πραγματικά ενδιαφέρον.
Η ταινία πατάει στην επιστήμη και λίγο παραπέρα.
Μας εξηγεί πως μια προσωπικότητα μπορεί να είναι διαφορετική σε βιολογικό επίπεδο.
Πχ. όταν έχει τον έλεγχο μία προσωπικότητα που είναι διαβητική χρειάζεται καθημερινές ενέσεις.
Όταν όμως παίρνει τον έλεγχο κάποια άλλη μη διαβητική, τότε το σώμα δεν χρειάζεται πλέον τις ενέσεις.
Αρκεί δηλαδή το υποκείμενο να έχει πειστεί, να πιστεύει πως δεν είναι διαβητικός και η βιολογία του αλλάζει και συμμορφώνεται αναλόγως.
Ρώτησα μια φίλη μου ψυχολόγο που γνωρίζει επί του θέματος και μου είπε ότι ισχύει μέχρι ένα σημείο.
Το σώμα όντως είναι σε θέση να αλλάζει τη χημική του σύσταση αναλόγως τα πιστεύω του υποκειμένου.
Ορίστε, ανατριχιάστε ελεύθερα.
Βέβαια η ταινία το πάει ένα (δυο, τρία) βήματα παραπέρα, αλλά λογικό είναι.
Εδώ να πούμε λίγα λόγια για τον James McAvoy.
Είναι ένας ηθοποιός που τον έχω σε μεγάλη εκτίμηση κυρίως για το λόγο ότι δε φοβάται να ‘τσαλακωθεί’ και να προσπαθήσει για το ρόλο.
Αρχικά η ερμηνεία του στο Split με ξένισε.
Σε στιγμές δεν ήξερα αν έπρεπε να γελάσω ή να τον πάρω στα σοβαρά, ειδικά όταν προσποιούνταν γυναίκες ή παιδιά.
Όσο προχωρούσε η ώρα όμως κατάφερε να με πείσει και να με κάνει να ενθουσιαστώ.
Πρόκειται για μια δυνατή ερμηνεία, όπου τα δίνει όλα.
Κάθε σκηνή που εμφανίζεται είναι δική του.
Ολόκληρη η ταινία, μπορούμε να πούμε, στρέφεται γύρω από αυτόν.
Ο τρόπος που αλλάζει προσωπικότητες στο ίδιο πλάνο, το γεγονός πως μπορεί να γίνει αστείος ή τρομακτικός μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα τον κάνει απρόβλεπτο και προκαλεί στο θεατή μια σύγχυση, καθώς δεν γνωρίζει τι θα επακολουθήσει.
Κάποιος να του δώσει ένα βραβείο παρακαλώ.
Ύστερα έχουμε τις τρεις κοπέλες με την Anya Taylor-Joy του The Witch (και πιο πρόσφατα του Morgan) να ξεχωρίζει σε σχέση με τις Haley Lu Richardson και Jessica Sula στις οποίες δεν δίνεται καθόλου βάρος, και μοιάζει να είναι απλά εκεί σαν ‘υποστήριγμα’ για τους υπόλοιπους χαρακτήρες.
Όσον αφορά την Anya Taylor-Joy πάντως δίνει μια μεστή ερμηνεία σαν μια καταθλιπτική έφηβη (με καλό λόγο όμως) που προσπαθεί πρώτα να καταλάβει τον αντίπαλο της και ύστερα να τον αντιμετωπίσει.
Να μου το θυμηθείτε, θα βλέπετε συχνά αυτή την ηθοποιό από εδώ και μπρος.
Τέλος έχουμε την Betty Buckley (The Leftovers) σαν τη γιατρό που εξετάζει τον πρωταγωνιστή μας και που θεωρεί πως η διαταραχή που έχει δεν πρέπει να εκλαμβάνεται σαν αδυναμία, αλλά σαν μια ανεξερεύνητη δυνατότητα του εγκεφάλου – μια ερμηνεία που μοιάζει να αντικατοπτρίζει τα πιστεύω του σκηνοθέτη για τη συγκεκριμένη πάθηση.
Η Buckley είναι πειστική σαν τη γυναίκα, που δεν το βλέπει σαν ασθενή αλλά σαν ένα φαινόμενο προς εξέταση ενώ παράλληλα νοιάζεται για τον ίδιο, αν και ο ρόλος της δημιουργήθηκε περισσότερο για να επεξηγεί στον θεατή τα της ασθένειας.
Και προς το τέλος κάτι συμβαίνει που σε κάνει να σκεφτείς πάλι την ταινία (και όχι μόνο).
Μην ψάχνετε όμως το μεγάλο twist.
Εδώ έχουμε κάτι τελείως διαφορετικό.
Ένα ‘twist 2.0’ θα μπορούσαμε να πούμε, που απευθύνεται όμως στους φαν του συγκεκριμένου σκηνοθέτη και σε προηγούμενες δουλειές του.
Οι υπόλοιποι μπορεί να μπερδευτούν, πάντως εγώ τη βρήκα συναρπαστική γιατί δίνει μια νέα διάσταση στα πράγματα και ένα ανέλπιστο ενθουσιασμό για κάποια συνέχεια.
Το Split είναι μια ταινία φτιαγμένη με στοργή από το σκηνοθέτη της.
Διαθέτει μια tour-de-force ερμηνεία από τον James McAvoy και ένα ενδιαφέρον σενάριο που καταφέρνει να ανατριχιάσει, αλλά ίσως και να μπερδέψει κάποιους στο τέλος.
Οι φαν του πάντως είναι σίγουρο ότι θα μείνουν ικανοποιημένοι.
Θα ήθελα ωστόσο να ήταν περισσότερο προσεγμένη.
Θα μπορούσε να ήταν μικρότερη σε διάρκεια και κάποιοι χαρακτήρες είναι αδιάφοροι, ενώ τα φλάσμπακ μοιάζουν επιβεβλημένα.
Σίγουρα θα πυροδοτήσει συζητήσεις κατά την έξοδο σας από την αίθουσα – κάτι που δεν το βρίσκω καθόλου κακό.
Μπορεί να μην έχει τη μεγάλη ανατροπή που περιμένατε (και δε χρειάζεται καν να έχει εδώ που τα λέμε), αλλά παρόλα αυτά κάνει κάτι πολύ ιδιαίτερο στο τέλος – μην παραλείψετε ειδικά το τελευταίο πλάνο της ταινίας.
Με λίγα λόγια ο M. Night Shyamalan επέστρεψε σε αυτό που κάνει καλύτερα. Το Διχασμένος είναι ένα καλό νέο ξεκίνημα και τώρα ανυπομονώ για τα επόμενα πρότζεκτ του.
Στους κινηματογράφους από 26 Ιανουαρίου.
Μιχάλης Δαγκλής.
1.jpg)
