Τα βρετανικά κινηματογραφικά 60's αναβιώνουν στην ψηφιακή επανέκδοση μίας από τις σπουδαιότερες βρετανικές ταινίες όλων των εποχών.
«Ο Υπηρέτης» βασίζεται σ'ένα μυθιστόρημα του Robin Maugham, το οποίο όμως διασκεύασε για την μεγάλη οθόνη ο δραματουργός Harold Pinter, για λογαριασμό του σκηνοθέτη Joseph Losey στη πρώτη τους συνεργασία (ακολούθησαν κι άλλες ταινίες, όπως «Το τρίγωνο των αμαρτωλών» (1967), «Ο Ενδιάμεσος» (1971) κ.α.).
Ο Αμερικάνος σκηνοθέτης αναγκάστηκε να καταφύγει στο Λονδίνο, προκειμένου να αποφύγει τις διώξεις του μακαρθισμού και έκανε μια σειρά φορτισμένων ιδεολογικά ταινιών.
Μία από αυτές είναι κι αυτό εδώ το σπουδαίο φιλμ που χαρακτηρίζεται από τους κριτικούς ως αριστούργημα και τοποθετήθηκε πολύ ψηλά (νο 22) στη λίστα του Βρετανικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου (BFI) με τις 100 καλύτερες βρετανικές ταινίες όλων των εποχών.
Ένας πλούσιος ξεπεσμένος αριστοκράτης, προσλαμβάνει έναν υπηρέτη και ενώ αρχικά μοιάζει ιδανικός, σταδιακά αρχίζει να εξουσιάζει τη ζωή του οδηγώντας τον στη καταστροφή.
Το λιτό, με υπόγεια νοήματα και συμβολισμούς σενάριο του Pinter, συνάντα την ψυχρή κυνική ματιά του Losey, σε ένα πολυδιάστατο δραματικό φιλμ που είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα πολιτικά αριστερό κατηγορώ, αφού όσο εκτυλίσσεται αποκτά ολοένα και περισσότερες διαστάσεις.
Σε πρώτο επίπεδο ο Losey καυτηριάζει με μπουνιουελική ματιά τις ταξικές διαφορές της καπιταλιστικής κοινωνίας.
Κάτω από αυτό το πλαίσιο όμως, η ταινία διευρύνεται πολύ περισσότερο περιγράφοντας τα αδιέξοδα της ματαιόδοξης αστικής τάξης και στο βάθος την τυχαιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης και την αδυναμία να ξεφύγει από τα πάθη της.
Η σχέση αφέντη -υπηρέτη, λειτουργεί ως αλληλοεξαρτώμενο δίπολο το οποίο σταδιακά αντιστρέφεται καταστρέφοντας το ένα το άλλο.
Αυτή η απαισιόδοξη ματιά του Losey, είναι απόλυτα συνυφασμένη με το ψυχρό κινηματογραφικό του ύφος.
Σε ολόκληρη τη διάρκεια του φιλμ η κάμερα περιεργάζεται συμβολικά τους χώρους του σπιτιού από διάφορες οπτικές γωνίες και μέσα από τα βλέμματα και τους φορτισμένους, κυνικούς διαλόγους των ενοίκων, με περίτεχνες λήψεις (πλάνα μέσα από καθρέπτες, παιχνίδισμα με το φως και τις σκιές), αποτυπώνει αλληγορικά έναν πλήρη άνισο, αποξενωμένο κόσμο που παρακμάζει παγιδευμένος στις αδυναμίες και υποταγμένος στα πάθη, αδιαφορώντας για την σωτηρία του (χαρακτηριστική η τελευταία σεκάνς του πάρτι όπου όλοι συνυπάρχουν άτακτα σε μία ανεξέλεγκτη δίνη πάθους).
Καθ όλη τη λιτή αφηγηματική πορεία, ξεδιπλώνεται μεθοδικά ένα πολυσύνθετο δράμα χαρακτήρων, γεμάτο παιχνίδια εξουσίας, κρυφές αμαρτίες, αναπάντεχες ανατροπές και ψυχολογικά αδιέξοδα που καταλήγουν σε ένα πεσιμιστικό ψυχολογικό θρίλερ με σοκαριστικό φινάλε.
Ο Losey επιλέγει στον πρωταγωνιστικό ρόλο του υπηρέτη τον Dirk Bogarte που «τσαλακώνεται» με μία σπουδαία εσωτερική, χαμηλόφωνη ερμηνεία, απομυθοποιώντας τον μέχρι τότε τίτλο του γόη, ενώ ο James Fox δοκιμάζεται στον πρώτο πρωταγωνιστικό του ρόλο με απόλυτη επιτυχία σε ένα τολμηρό φιλμ που ρίχνει γροθιά στην αστική τάξη και αναμετράται στα ίσια και με κάθε κόστος με τις σκοτεινές πλευρές της ανθρώπινης ψυχής.
Σε επανέκδοση στους κινηματογράφους από 6 Ιουλίου.
Γιάννης Αποστολίδης.
1.jpg)
