Ένας από τους πιο δραστήριους καλλιτέχνες και γενικότερα ανθρώπους στο χώρο του, ο Takeshi Kitano έχει καθιερωθεί ως διεθνής αστέρας και ως ένας από τους αναγνωρίσιμους ανθρώπους στη χώρα του.
Η συνεισφορά του στην τέχνη είναι πολυεπίπεδη, μιας και έχει εργαστεί ως σκηνοθέτης, ηθοποιός, υπεύθυνος μοντάζ, σεναριογράφος, παρουσιαστής στην τηλεόραση, συγγραφές, ποιητής, ζωγράφος, σχεδιαστής βιντεοπαιχνιδιών και καθηγητής εικαστικών τεχνών.
Είναι ιδιοκτήτης του Office Kitano, το οποίο λειτουργεί ως πρακτορείο καλλιτεχνών και ως εταιρεία παραγωγής από το 2000.
Οι ταινίες του, τόσο αυτές που σκηνοθετεί όσο και αυτές που παίζει, του έχουν δώσει μια σειρά από βραβεία σε φεστιβάλ σε ολόκληρο τον κόσμο και είναι παγκοσμίως αναγνωρίσιμες.
Αυτές είναι οι δέκα καλύτερες ταινίες του ως σκηνοθέτης..
10. Ο Αχιλλέας και η Χελώνα (Akiresu to kame) 2008
Το τρίτο και τελευταίο μέρος της υπερρεαλιστικής τριλογίας του Kitano σήμανε την επιστροφή του στις ποιοτικές ταινίες, μιας και τα δύο προηγούμενα μέρη «Takeshis» και «Glory to the Filmmaker» ήταν απογοητευτικά.
Ο τίτλος βασίζεται σε ένα από τα παράδοξα από του Ζήνωνα, που σκοπό είχαν να υποβαθμίσουν την κοινή λογική.
Η ταινία καταπιάνεται με τον κόσμο της μοντέρνας τέχνης, με τον Kitano να θεωρεί πως οι σύγχρονοι καλλιτέχνες έχουν μπερδέψει την καλλιτεχνική αξία και την δημιουργικότητα με την δόξα και το εμπορική επιτυχία
Η ταινία είναι σχεδόν όσο ακατανόητη και ασυνάρτητη όσο και τα άλλα δύο μέρη της τριλογίας, αλλά διαφέρει λόγω των δύο πρώτων ιστοριών, οι οποίες είναι αρκετά αστείες και προσιτές στο κοινό.
Η τρίτη όμως δεν είναι τίποτα άλλο από μια αλληλουχία κωμικών σκηνών, οι οποίες είναι ασύνδετες, τόσο μεταξύ τους όσο και με την υπόλοιπη ταινία.
9. Ασυγκράτητη Οργή τριλογία (Outrage) 2010, 2012, 2017
Η ταινία σήμανε την επιστροφή του Kitano στα βίαια φιλμ με θέμα την Γιάκουζα, το είδος που τον έφερε στο παγκόσμιο προσκήνιο, σε μια προσπάθεια που είχε ως αποτέλεσμα δύο συνέχειες.
Ο Beat Takeshi (του όνομα που χρησιμοποιεί ο Kitano σαν ηθοποιός) υποδύεται τον Οτόμο, έναν Γιάκουζα που του έχει ανατεθεί να «νουθετήσει» μια αντίπαλη συμμορία.
Η ταινία είναι πλημμυρισμένη με τα χαρακτηριστικά του είδους: συνεχείς προδοσίες, εκδίκηση, θέματα ιεραρχίας, πολιτική, πληθώρα ψυχοπαθών χαρακτήρων, έντονη βία και συνεχείς θανάτους.
Παράλληλα, το φιλμ εμφανίζει την χαρακτηριστική αίσθηση του χιούμορ του Kitano, η οποία εμφανίζεται σε σκηνές που κανείς δεν θα περίμενε, όπως σε μία σκηνή βασανισμού με ένα χαρτοκόπτη και ένα οδοντιατρικό εργαλείο.
Από ένα σημείο και μετά όμως, η «Ασυγκράτητη Οργή» μετατρέπεται σε μία αλληλουχία ξυλοδαρμών και θανάτων, καθώς γίνεται όλο και πιο δύσκολο για τον θεατή να παρακολουθήσει της συμμαχίες και τις αλλαγές τους ή ακόμα και να ταυτιστεί-συμπαθίσει κάποιον χαρακτήρα, μιας και όλοι σχεδόν πεθαίνουν, εκτός από τον Οτόμο.
Σε αυτό το πλαίσιο, το φιλμ μπορεί να θεωρεί και παρωδία.
Οφείλω να ομολογήσω πως το τρίτο μέρος δεν το έχω παρακολουθήσει ακόμα, αλλά μιας και τα υπόλοιπα δύο μοιάζουν αρκετά, θεωρώ πως δεν θα ξεφεύγει ιδιαίτερα ούτε αυτό.
8. Αδερφός εξ Αίματος (Brother) 2000
Η ταινία ήταν η πρώτη και η τελευταία που ο Kitano γύρισε εκτός Ιαπωνίας, με τα γυρίσματα να γίνονται στο Λος Άντζελες.
Στις ΗΠΑ παρουσιάστηκαν μια σειρά από προβλήματα και ζητήματα που απεχθανόταν, όπως η εκτεταμένη λογοκρισία, η οποία είχε ως αποτέλεσμα μια ταινία πολύ διαφορετική από αυτό που εκείνος ήθελε.
Ως αποτέλεσμα, αποφάσισε να μην ξαναγυρίσει ταινία εκτός Ιαπωνίας.
Ο Beat Takeshi παίζει τον Γιαμαμότο, έναν γιάκουζα που δραπετεύει από την Ιαπωνία λόγω ενός πολέμου της μαφίας, ο οποίος ξεκίνησε όταν ο αρχηγός του δολοφονήθηκε.
Βρίσκει καταφύγιο στο Λος Άντζελες, όπου κατοικεί ο θετός αδερφός του Κεν και ο συνεργάτης του, Ντάνι, οι οποίοι έχουν μια μικρή σπείρα διακίνησης ναρκωτικών.
Ο Γιαμαμότο αποφασίζει να τους βοηθήσει.
Η ταινία βρίθει βίας από την αρχή ως το τέλος, περιλαμβάνοντας κάποιες από τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές της φιλμογραφίας του Kitano, όπως η πρώτη συνάντηση με τον Ντάνι, αυτή με τα ξυλάκια φαγητού, την συνάντηση με την αντίπαλη συμμορία και μια σειρά από σκηνές χαρακίρι, οι οποίες παρουσιάζονται με κάθε αιματηρή λεπτομέρεια.
Μέσα σε όλη αυτή τη βία, ο Kitano καταφέρνει και πάλι να εμφανίσει την χαρακτηριστική αίσθηση του χιούμορ του.
Παρόλα αυτά, και κατά πάσα πιθανότητα λόγω λογοκρισίας, η ταινία μοιάζει ασύνδετη, περισσότερο ως ένα κολάζ επεισοδίων, παρά ως κάτι ενιαίο.
7. Kids Return (Kizzu ritân) 1996
Η ταινία αποτέλεσε την πρώτη επιτυχία του Kitano στην Ιαπωνία, μιας και ως τότε το κοινό στη χώρα ήταν πολύ λιγότερο ενθουσιώδες για τις παραγωγές του σε σχέση με το διεθνές.
Αποτελεί επίσης ορόσημο στην ζωή του, μιας και λίγο πριν ξεκινήσουν τα γυρίσματα, χτύπησε ενώ οδηγούσε την μηχανή του μεθυσμένος, σε ένα ατύχημα που είχε ως αποτέλεσμα την παραμονή του στην εντατική για έναν μήνα, ένα οξύτατο κάταγμα στο κρανίο, αιμάτωμα στον εγκέφαλο και ένα σπασμένο ζυγωματικό.
Αν και δεν το παραδέχτηκε ποτέ, το ατύχημα τον άλλαξε: Ελάττωσε το ποτό και το κάπνισμα και άρχισε να ασχολείται με την ζωγραφική.
Μετά την έξοδό του από το νοσοκομείο, έδωσε μία συνέντευξη τύπου σε τρομακτική κατάσταση, όντας παράλυτος στην δεξιά πλευρά του προσώπου του, και με κομμάτια από το ζυγωματικό του να λείπουν, καταφέρνοντας να μιλήσει με μεγάλη δυσκολία, όπου παραδέχθηκε πως για χρόνια δεχόταν υπερβολή πίεση, που του προκάλεσε άγχος σε σημείο που έγινε αυτοκαταστροφικός και αυτοκτονικός, κάτι που με την σειρά του οδήγησε στον αλκοολισμό.
Η κατάστασή του ήταν τέτοια που πολύ θεώρησαν πως δεν θα μπορούσε να ξαναδουλέψει, αλλά με την παρούσα και το «Gonin», τους διέψευσε όλους άμεσα.
Η ταινία βασίζεται στο ομώνυμο, αυτοβιογραφικό βιβλίο του Kitano και διηγείται την ιστορία δύο παραβατικών μαθητών λυκείου, των Μασάρου και Σίντζι, που περνούν τον χρόνο τους κάνοντας φάρσες, παρενοχλώντας τους συμμαθητές τους και μπαίνοντας κρυφά σε κινηματογράφους.
Όταν κάποιοι δέρνουν τον Μασάρου, αυτός αποφασίζει να ασχοληθεί με το μποξ και λίγο αργότερα πείθει και τον Σίντζι να τον ακολουθήσει.
Κάποιες από τις πιο δημοφιλείς θεματικές του Kitano εμφανίζονται σε αυτήν την ταινία: η φιλία μεταξύ ανδρών, η ηθική και, φυσικά, η Γιάκουζα και οι πολιτικές της.
Ο Kitano δήλωσε για την ταινία πως «Ήθελα να δείξω πως η μετριότητα πάντα θα θριαμβεύει στην ιαπωνική κοινωνία.
Αν δεν πηγαίνεις ενάντια στους κανόνες, αν πηγαίνεις με το ρεύμα, θα έχεις ένα συγκεκριμένο επίπεδο επιτυχίας, μια εύκολη ζωή».
Κάτι παρόμοιο ισχύει και για την χώρα μας να προσθέσω εγώ.
6. Violent Cop (Sono otoko, kyôbô ni tsuki) 1989
Το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Kitano κρύβει ακόμα μία ενδιαφέρουσα ιστορία πίσω από την παραγωγή του.
Αρχικά σκηνοθέτης ήταν ο Κίντζι Φουκασάκου, με τον Kitano να είναι ο πρωταγωνιστής και το φιλμ να είναι κωμωδία.
Όταν ο Kitano πληροφόρησε τους παραγωγούς πως θα είναι διαθέσιμος μόνο για συγκεκριμένο διάστημα λόγω του φόρτου εργασίας του στην τηλεόραση και πως θα είναι διαθέσιμος μόνο για μία πρόβα και ένα γύρισμα, ο Φουκασάκου αρνήθηκε να δουλέψει υπό αυτές τις συνθήκες, δηλώνοντας «ή αυτός ή εγώ».
Οι παραγωγοί αρχικά αποφάσισαν να εγκαταλείψουν το πρότζεκτ, αλλά ο Kitano αντιπρότεινε να σκηνοθετήσει αυτός, κάτι που οι παραγωγοί δέχτηκαν.
Στην συνέχεια, ο ίδιος άλλαξε εντελώς το σενάριο, μετατρέποντάς το από κωμωδία σε ένα σκοτεινό, βίαιο αστυνομικό δράμα.
Ο Kitano παίζει τον Άζουμα, έναν βίαιο αστυνομικό, ο οποίος πρέπει να φροντίζει την άρρωστη αδερφή του.
Όταν ένας έμπορος ναρκωτικών βρίσκεται νεκρός, ο Άζουμα ανακαλύπτει πως στην υπόθεση εμπλέκεται ένας συνάδελφός του, ο οποίος αυτοκτονεί λίγο αργότερα, λόγω αποκαλύψεων.
Στη συνέχεια ο Άζουμα μαθαίνει πως ο Κιγιόχιρο, ένας γιάκουζα, έχει εμπλακεί στον θάνατο του συναδέρφου του και αποφασίζει να τον συλλάβει.
Οι άντρες του όμως, απαγάγουν την αδερφή του και ο Άζουμα αποφασίζει να πάρει τον νόμο στα χέρια του, καθώς μετατρέπεται σε έναν άνθρωπο με καμία συναίσθηση ούτε του νόμου ούτε της ηθικής.
Ο Kitano δημιουργεί έναν χαρακτήρα, ο οποίος είναι ο μόνος που κατανοεί πως για να αντιμετωπίσει τους σύγχρονους εγκληματίες, πρέπει να γίνει και αυτός, τουλάχιστον όσο βίαιος και ανηλεής όσο αυτοί.
Από ένα σημείο και μετά όμως, τα σύνορα των δύο εξαφανίζονται
Η θεματολογία Γιάκουζα, η υπερβολική βίαια, η θεματική του «ένας εναντίον όλων», ο αντιήρωας πρωταγωνιστής, οι ελάχιστοι διάλογοι, τα μεγάλα σε διάρκεια μακρινά πλάνα και η συγκρατημένη ηθοποιία, που θα χαρακτήριζαν το στυλ του στα επόμενα χρόνια, είχαν την απαρχή τους εδώ.
5. Κούκλες (Dolls) 2002
Λόγω εκτεταμένης επίκρισης για την επανάληψη των ίδιων θεματικών στις ταινίες του, ο Kitano αποφάσισε να γυρίσει ένα φιλμ σε εντελώς άλλο επίπεδο, χωρίς την χαρακτηριστική βία των υπόλοιπων παραγωγών του.
Αποτέλεσμα ήταν οι «Κούκλες», μια ταινία που αποτελείται από τρεις δραματικές, ερωτικές ιστορίες.
Οι χαρακτήρες του, σε μία τακτική χωρίς προηγούμενο για τον σκηνοθέτη, απλώς περιπλανώνται μέσα σε μία πανδαισία χρωμάτων και τοπίων, στην κατά πάσα πιθανότητα, πιο άρτια τεχνικά δουλειά του.
Ο ρυθμός της ταινίας είναι ακόμα πιο αργός από ότι συνήθως και οι ηθοποιοί μιλούν ελάχιστα, σε μία σαφέστατη πρόθεση του Kitano να «αναγκάσει» τον θεατή να παρατηρήσει την ομορφιά της ταινίας.
4. Σονατίνα (Sonatina) 1993
Το «Σονατίνα» ήταν η πρώτη ταινία του Kitano που έτυχε διεθνούς αναγνώρισης, αν και όπως ήταν ο κανόνας ως τότε, στην Ιαπωνία απέτυχε εμπορικά.
Ο Kitano ήθελε να γυρίσει ένα φιλμ βασισμένο στο «Ο Τρελός Πιερό» του Γκοντάρ, αν και το τελικό αποτέλεσμα ελάχιστη σχέση είχε με το γαλλικό φιλμ, και έκανε το παν για να τα καταφέρει.
Πετούσε καθημερινά σε ένα απομονωμένο νησί, το οποίο ήταν προσβάσιμο μόνο με αεροπλάνο, ώστε να γυρίζει την ταινία χωρίς κανείς να ξέρει περί τίνος πρόκειται, πέρα από το συνεργείο.
Ένας από τους λόγους που ακολούθησε αυτήν την τακτική ήταν επειδή είχε προηγουμένως συμφωνήσει με τον Οκουγιάμα, τον επικεφαλής της Shochiku και παραγωγού της ταινίας, ότι θα γύριζε μια ταινία παρόμοια με το «Πολύ Σκληρός για να Πεθάνει», αν και το αποτέλεσμα δεν είχε καμία σχέση με την αμερικάνικη παραγωγή.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο Οκουγιάμα να εξαγριωθεί, το τέλος της συνεργασίας του Kitano με την Shochiku, και πιθανότατα την δημιουργία του Office Kitano.
Ο Kitano παίζει τον Μουρακάβα, έναν γιάκουζα, ο οποίος αναλαμβάνει να βοηθήσει μια φατρία συμμάχων, σε μία ακολουθία γεγονότων που καταλήγει με τους συντρόφους του σε ένα απομονωμένο σπίτι στην παραλία, στην προσπάθειά τους να γλυτώσουν από μία ενέδρα.
Από κει και πέρα, το φιλμ μετατρέπεται σε κωμωδία, καθώς παρακολουθούμε τον Μουρακάβα και τους τρεις συντρόφους του να προσπαθούν να περάσουν την ώρα.
Δυστυχώς όμως, κάποια στιγμή το αστείο τελειώνει.
Ο Kitano χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τράβελινγκ και κινούμενη κάμερα, σε μία τακτική, που όπως ο ίδιος δήλωσε, φανέρωσε πως είχε κατορθώσει να φτάσει στο πρώτο επίπεδο του να είναι σκηνοθέτης και του ελέγχου του μέσου.
Αυτή τη φορά απέφυγε την εκτεταμένη βία, αν και το χαρακτηριστικό χιούμορ και ο αργός ρυθμός δεν λείπουν.
Η ανάλυση του Μουρακάβα αποτελεί το μεγαλύτερο ατού της ταινίας ενώ η σκηνή στο ασανσέρ συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πιο χαρακτηριστικές του.
3. Το Ταξίδι του Κικούτζιρο (Kikujirô no natsu) 1999
Ήταν η πρώτη φορά που ο Kitano υπέκυψε στην κριτική για την βία στις δουλειές του, αποφασίζοντας να γυρίσει μια ταινία-δρόμου, χωρίς καθόλου βία.
Ο Μασάο είναι ένα σχολιαρόπαιδο που μένει με την γιαγιά του στο Τόκιο.
Όταν παραλαμβάνει ένα δέμα που φαίνεται να φανερώνει την διεύθυνση της χαμένης μητέρας του, ξεκινάει ένα εκτεταμένο ταξίδι για να την βρει.
Ο Κικούτζιρο, τον οποίο υποδύεται ο Kitano, είναι ένα γείτονας, του οποίου η γυναίκα αναγκάζει να συνοδέψει τον μικρό.
Το κύριο θέμα της ταινίας είναι η αποξένωση και αντίδραση των ανθρώπων απέναντί της, και για αυτό όλοι οι χαρακτήρες που συναντά το δίδυμο στην διαδρομή είναι απόκληροι και αποδιωγμένοι, συμπεριλαμβανομένων και των δυο τους.
Το μήνυμα που θέλει να περάσει είναι πως αυτοί οι άνθρωποι, αν και βρίσκονται σε συνεχή ανταγωνισμό με τον «κανονικό» κόσμο, μπορούν να βρουν την ευτυχία, αν ανακαλύψουν άλλους ανθρώπους όπως αυτοί και συγχρωτιστούν μαζί τους.
2. Πυροτεχνήματα (Hana-bi) 1997
Η παρούσα είναι η πιο αναγνωρισμένη δουλειά του Kitano, μιας και κέρδισε τον Χρυσό Λέοντα στην Βενετία και μια πλειάδα άλλων βραβείων, τόσο στην Ιαπωνία όσο και διεθνώς.
Ο Kitano υποδύεται τον Νίσι, ένα βίαιο αστυνομικό, ο οποίος παραιτείται από το σώμα λόγω των τύψεων που νιώθει για ένα τραγικό ατύχημα που είχε ο συνάδελφός του, Χορίμπε, το οποίο τον άφησε παράλυτο και αναγκασμένο να χρησιμοποιεί αναπηρική καρέκλα για την υπόλοιπη ζωή του.
Ο Νίσι προσπαθεί να βοηθήσει τον συνάδελφό του, ο οποίος έχει αυτοκτονικές τάσεις, αλλά παράλληλα προσπαθεί να φροντίσει και την αδερφή του που πάσχει από λευχαιμία.
Η πανταχού παρούσα Γιάκουζα δεν θα μπορούσε να λείπει από ένα από τα αριστουργήματα του Kitano, μιας και ο Νίσι δυσκολεύεται να πληρώσει τα δανεικά που πήρε από για να πληρώσει τα νοσήλια της αδερφής του.
Σε μία άκρως αυτοβιογραφική λεπτομέρεια, ο πρώην αστυνομικός στρέφεται στην ζωγραφική για να αντιμετωπίσει την απελπισία του, με τους πίνακες που εμφανίζονται στην ταινία να είναι πραγματικές δουλειές του Kitano.
Η ταινία εκτυλίσσεται όπως ο τίτλος της, με εκρήξεις βίας να παρεμβάλλονται στην ηρεμία και στιγμές χαράς στην γενικότερη μιζέρια.
Ο Kitano, που παίζει με τον συνήθη, σχεδόν κατατονικό τρόπο του, δίνει μία από τις καλύτερες παραστάσεις της καριέρας του, με την σχέση του με την σύζυγό του να έχει κεντρικό ρόλο.
1. Zatoichi, ο Τυφλός Σαμουράι (2003)
Η καλύτερη ταινία του Kitano ήταν και η πιο εμπορική του, φτάνοντας τα 23,7 εκατομμύρια δολάρια στην Ιαπωνία και τα 31,1 παγκοσμίως, κυρίως λόγω της σχετικά ευρείας διανομής του στις ΗΠΑ, όπου προβλήθηκε σε 55 αίθουσες.
Επιπλέον, ο Kitano κέρδισε τον Ασημένιο Φοίνικα στην Βενετία για την σκηνοθεσία του και, για ακόμα μια φορά, πολυάριθμα βραβεία από φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο.
Η ιστορία πίσω από την παραγωγή είναι και πάλι πολύ ενδιαφέρουσα.
Λίγο μετά το θάνατο του Σιντάρο Κάτσου, ο οποίος έπαιξε τον Zatoichi σε όλη την διάρκεια του franchise, μία πολύ ισχυρή γυναίκα, εν ονόματι Σάιτο πλησίασε τον Kitano.
Η γυναίκα αυτή ήταν στενή φίλη του Κάτσου, και είχε στην κατοχή της τα δικαιώματα για οτιδήποτε είχε να κάνει με τον Zatoichi.
Όντας πολύ πλούσια, μια και ήταν ιδιοκτήτρια δεκάδων strip clubs ενώ ασχολούνταν και με την τοκογλυφία έχοντας δανείσει αρκετές φορές τον Κάτσου (η ζωή του ήταν βίος και πολιτεία, θα μιλήσουμε για αυτόν κάποια στιγμή), απαίτησε από τον Kitano να γυρίσει το remake και να πρωταγωνιστήσει.
Εκείνος αρχικά αρνήθηκε, μιας και δεν ήταν οπαδός του franchise, αλλά στο τέλος υπέκυψε, υπό την πίεση της Σάιτο, η οποία συνεισέφερε και το 15% του προϋπολογισμού.
Η προ-παραγωγή άρχισε δύο χρόνια μετά τον θάνατο τον Κάτσου, και ο Kitano έπεσε με τα μούτρα στην ταινία, σκηνοθετώντας και παίζοντας με ένα ζήλο που έκανε την γηραιά κυρία πραγματικά περήφανη.
Με το σενάριο να βασίζεται στο έργο του Καν Σιμοζάβα, του πραγματικού δημιουργού του Zatoichi, ο Kitano «έχτισε» με μεθοδικότητα το αριστούργημά του.
Η ταινία είναι ένα αφιέρωμα στις κλασικές ταινίες σαμουράι και έτσι, το σενάριο είναι αρκετά απλό.
Ο Zatoichi, ένα τυφλός σαμουράι και μασέρ, αποφασίζει να βοηθήσει τους χωρικούς που βρίσκονται ανάμεσα σε μία διένεξη δύο αντίπαλων φατριών Γιάκουζα, σκοτώνοντας δεκάδες εγκληματίες με το κρυφό σπαθί του.
Ο Kitano μάζεψε όλη την χαρακτηριστική ειρωνεία και τον κυνισμό του, δημιουργώντας έναν νέο, ξανθό Zatoichi, παίζοντας με τα στάνταρ του είδους και του franchise, αν και χωρίς να ξεφεύγει σε μεγάλο βαθμό από τους βασικούς κανόνες του.
Η ταινία περιέχει πολλά στοιχεία σαρκασμού, όπως τα υπερβολικά λουτρά αίματος και την θεματική με τις αδερφές-γκέισες, αν και ο Kitano δεν ξέφυγε και τόσο από τα χαρακτηριστικά του προσωπικού του στυλ.
Έτσι, οι λακωνικοί διάλογοι, τα συχνά flashbacks, οι μετρημένες ηθοποιίες και κάποιες άρτια γυρισμένες και πραγματικά αξέχαστες σκηνές είναι και πάλι εδώ.
Παναγιώτης Κοτζαθανάσης.
