Λίγο πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το στρατοκρατούμενο κράτος της Ιαπωνίας επέβαλε στον κινηματογράφο ιστορικές ταινίες που καταπιάνονταν με την περίοδο Τοκουγκάβα (1603-1868, όπου κυριαρχούσαν οι σαμουράι).
Ως αντίδραση σε αυτή την τακτική, κάποιοι σκηνοθέτες στράφηκαν στην περίοδο Μέιτζι (1868-1902, η μεταβατική περίοδος προς τον εκσυγχρονισμό, υπό την κυριαρχία του Αυτοκράτορα).
Ένας από τους πρώτους που ακολούθησαν αυτήν την τακτική ήταν ο Kenji Mizoguchi, με το παρόν φιλμ που προβλήθηκε το 1939.
Το σενάριο θεωρητικά βασίζεται στην βιογραφία του ηθοποιού του Καμπούκι (ένα είδος παραδοσιακού Γιαπωνέζικου θεάτρου), Kikunosuke Onoue, αλλά στην πραγματικότητα αποτελεί ένα μελόδραμα, το οποίο ξεχωρίζει λόγω της άκρως διεισδυτικής ματιάς στον κόσμο του Καμπούκι, με τις παραδόσεις και τους διαπροσωπικές σχέσεις, και της απαράμιλλης τεχνικής του Μιζογκούτσι.
Το φιλμ εκτυλίσσεται στο Τόκιο του 1885, όπου ο Κικούγκορο Ονούε, ένας διάσημος ηθοποιός του Καμπούκι έχει υιοθετήσει τον Κικουνόσουκε (Κίκου), ο οποίος επίσης εμφανίζεται στο θέατρο σε γυναικείους ρόλους (Οι ηθοποιοί του Καμπούκι κληροδοτούν την θέση τους στο χώρο και ενίοτε το όνομά τους στα παιδιά τους ενώ την συγκεκριμένη περίοδο επιτρέπονταν μόνο άντρες ηθοποιοί), με σκοπό να συνεχίσει την επιφανή καριέρα του πατέρα του.
Τα υπόλοιπα μέλη του θεάτρου εκθειάζουν τις ικανότητες του Κίκου, αλλά πίσω από την πλάτη του τον κοροϊδεύουν, μιας και είναι ουσιαστικά ατάλαντος.
Η μόνη που του μιλάει ειλικρινά είναι η Οτόκου, γκουβερνάντα του φυσικού γιου του Κικούγκορο, η οποία τον παροτρύνει να προσπαθήσει να βελτιωθεί.
Οι δυο τους έρχονται κοντά, αλλά όταν η σχέση τους γίνεται γνωστή, η οργισμένη θετή του μητέρα διώχνει την Οτόκου από το σπίτι, προσπαθώντας να αποσοβήσει το σκάνδαλο, μιας και η κοπέλα είναι χαμηλότερης τάξης.
Ο Κίκου όμως είναι ερωτευμένος, με αποτέλεσμα να έρθει σε ρήξη με την οικογένεια του και να αφήσει το Τόκιο για την Οσάκα, όπου εργάζεται ο θείος του Ταμίρο Ναριτάγια.
Οι δύο ερωτευμένοι θα επανενωθούν εκεί μετά από κάποιο διάστημα, σε μια πορεία όμως που πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο.
Όταν ο Κίκου βρίσκει μια ευκαιρία να επανέλθει στην οικογένεια του, η Οτόκου πρέπει να θυσιασθεί.
Η τάση όσων σκηνοθετών στράφηκαν στην περίοδο Μέιτζι ήταν να μετατρέπουν τις ιαπωνικές παραδόσεις από πολιτιστική κληρονομιά σε δόγμα.
Στην συγκεκριμένη περίπτωση, ο Mizoguchi εφαρμόζει την τακτική αυτή στον ιαπωνικό οικογενειακό σύστημα με την ταινία να λειτουργεί ως προτροπή προς τους νέους να επιστρέψουν στην «σωστή» θέση μέσα στην οικογένεια τους και κατά προέκταση και στην ιεραρχία που ξεκινάει από τον Αυτοκράτορα.
Όπως γίνεται κατανοητό στην διάρκεια του φιλμ, απομάκρυνση από την εστία μόνο δεινά μπορεί να φέρει ενώ ο έρωτας πρέπει και οφείλει να θυσιάζεται μπροστά στην οικογένεια. Από την άλλη, ο Mizoguchi περνάει και ένα μήνυμα πως οι δυσκολίες της ζωής μπορούν να βελτιώσουν τις ικανότητες ενός καλλιτέχνη, σε αντίθεση με την εμμονή με την εμπορική επιτυχία.
Πέρα από αυτά, η ταινία θα ήταν ένα απλό μελόδραμα, αν δεν βρισκόταν στα χέρια του Mizoguchi, ο οποίος παντρεύει το είδος με τις πιο άρτιες κινηματογραφικές τεχνικές, καθώς ο διάχυτος συναισθηματισμός του φιλμ εξυψώνεται μέσω της προσήλωσης στην λεπτομέρεια.
Κατ' αυτόν τον τρόπο χρησιμοποιεί ευρέως μονόπλανα, τα οποία διαρκούν μέχρι και έξι λεπτά, καθώς και πολλά πλάνα από κινούμενες κάμερες (dolly), ώστε να εντείνει το δραματικό στοιχείο και την εκάστοτε συναισθηματική κατάσταση των χαρακτήρων του.
Σε συνδυασμό με την εξαιρετικά λεπτομερή αναπαράσταση της περιόδου, που καθιστά το φιλμ άκρως ρεαλιστικό και το σχεδόν ρυθμικό μοντάζ, γίνεται κατανοητό γιατί ο Mizoguchi χαρακτηριζόταν ως «ποιητής του κινηματογράφου».
Αρχικώς βέβαια ο τίτλος του αυτός ήταν γνωστός ως «ποιητής των γυναικών», μιας και οι πρωταγωνίστριες του έδιναν πάντοτε τις καλύτερες παραστάσεις τους υπό της οδηγίες του (αν και συχνά υπέφεραν από την τελειομανία του).
Το συγκεκριμένο φιλμ δεν αποτελεί εξαίρεση, μιας και η Κακούκο Μόρι είναι εξαιρετική ως Οτόκου, μια γυναίκα που είναι διατεθειμένη να κάνει τα πάντα για τον άντρα που αγαπά.
Ανάλογη είναι και η απόδοση του Σοτάρο Χαναγιάγκι ως Κίκου, με πιο εντυπωσιακό γεγονός της απόδοσής του το ότι αποδίδει με άριστο τρόπο την βελτίωση των υποκριτικών ικανοτήτων του χαρακτήρα του.
Το «The Story of the Late Chrysanthemums» είναι ένα πραγματικό αριστούργημα του παγκόσμιου κυματογράφου και ένα εξαιρετικό δείγμα των ικανοτήτων των Ιαπώνων δημιουργών, στην προπολεμική περίοδο.
Παναγιώτης Κοτζαθανάσης.
1.jpg)
