Με τον κινηματογραφικό όρο γκρο πλαν χαρακτηρίζεται η λήψη ενός θέματος από πολύ μικρή απόσταση που καλύπτει όλη την οθόνη.
Είναι δηλαδή το καδράρισμα στο οποίο φαίνεται μόνο το πρόσωπο του ηθοποιού.
Η κοντινή αυτή λήψη γίνεται κυρίως για να αναδείξει κάποιο στοιχείο ή λεπτομέρεια που δεν μπορεί να φανεί σε κανονική απόσταση, όπως για παράδειγμα το γκρο πλαν του προσώπου ενός ηθοποιού έχει στόχο την προβολή μιας έκφρασης, ή συγκίνησης, ή περισυλλογής.
Είναι τεχνική που αναδείξει στον μέγιστο βαθμό τα έντονα συναισθήματα των ηθοποιών.
Τα πολύ κοντινά πλάνα ήταν απαραίτητα στον βουβό κινηματογράφο για να δείξουν την συναισθηματική κατάσταση των ηρώων.
Έτσι λοιπόν ήταν ένα αναφαίρετο στοιχείο, δεν έλειπαν ποτέ.
Με την εξέλιξη του κινηματογράφου και της υποκριτικής, οι σκηνοθέτες συνέχιζαν να επιλέγουν μεγάλα close ups στα πρόσωπα των ηθοποιών τους, θέλοντας να αναδείξουν είτε την ξεχωριστή ομορφιά των πρωταγωνιστών, είτε την έντονη συναισθηματική τους φόρτιση.
Θα θυμηθούμε σήμερα κάποια από τα πιο χαρακτηριστικά κοντινά πλάνα σε πρόσωπα ηθοποιών τα οποία έχουν αφήσει το δικό τους μοναδικό στίγμα στην ιστορία του κινηματογράφου.
Πρόκειται για κοντινά πλάνα ηθοποιών που μεταφέρουν όλη την ταινία.
Όλη την αίσθηση και το πνεύμα του φιλμ σε ένα μόνο καρέ.
Ακολουθούν 15 σκηνές όπου οι σκηνοθέτες επικεντρώνονται στο πρόσωπο των ηθοποιών και έχουν γράψει κινηματογραφική ιστορία.
Vivien Leigh - Gone with the Wind (1939)
Η ταινία των 8 Οσκαρ αποτελεί ορόσημο στην ιστορία του κινηματογράφου.
Η μεγαλύτερη παραγωγή που είχε πραγματοποιηθεί μέχρι τότε, η οποία έγινε η μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία της εποχής και που έμμεσα έδωσε την ελπίδα στους θεατές ότι «αύριο ξεκινά μια καινούρια μέρα» μετά το οικονομικό κραχ την δεκαετία του 1930 στην Αμερική.
Ο σκηνοθέτης George Cukor πραγματοποίησε την μεγαλύτερη οντισιόν σε διάρκεια και αριθμό υποψηφίων με σκοπό την εύρεση της πρωταγωνίστριάς του και μια ανερχόμενη Βρετανίδα ηθοποιός έγινε η επικρατέστερη για τον ρόλο.
Η πρωτοεμφανιζόμενη Vivien Leigh ταυτίστηκε με την δυναμική Scarlett O’Hara και ο σκηνοθέτης αξιοποίησε στο έπακρο την ομορφιά της ηθοποιού με πολλά κοντινά πλάνα.
Αυθόρμητη, πεισματάρα, δυναμική και επίμονη η έντονη παρουσία της Scarlett O’Hara μαγνήτισε την οθόνη και η προσπάθειά της για ένα καλύτερο μέλλον παρά τις πολλαπλές δυσκολίες που αντιμετώπιζε, ήταν το επίκεντρο του φιλμ.
Η ταινία διάρκειας τεσσάρων ωρών μπορεί συμπεριληφθεί όλη μέσα σε ένα μόνο πλάνο.
Στο γοητευτικό κοντινό της ηθοποιού στην έπαυλη, στο πατρικό της σε νεαρή ηλικία στην αρχή της ταινίας.
Η ταινία ήταν η αρχή μιας μεγάλης καριέρας για την ηθοποιό και το κοντινό της στο “Όσα παίρνει ο άνεμος”, αιχμαλωτίζει τον θεατή και παραμένει αναγνωρίσιμο μέχρι σήμερα, τόσες δεκαετίες μετά.
Ingrid Bergman - Casablanca (1942)
Η σπουδαία Ingrid Bergman έχει γυρίσει πολλά κοντινά πλάνα σε όλη την διάρκεια της καριέρας της.
Πολλά τα κοντινά στο εκφραστικό πρόσωπό της ως Ιωάννα της Λωρραίνης (1948) και ως Αναστασία (1956) διεκδικήτρια του θρόνου της Ρωσίας, αλλά και ως θρησκόληπτη γκουβερνάντα στο Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές (1974) ή ως αποστασιοποιημένη μητέρα στην Φθινοπωρινή Σονάτα (1978) του Ingmar Bergman στον τελευταίο κινηματογραφικό της ρόλο.
Όμως το κοντινό της πλάνο στο ιστορικής σημασίας πλέον φιλμ Casablanca του Michael Curtiz, μεταφέρει όλη την αίσθηση της ταινίας και της εποχής.
Το εσωτερικό πάθος, η μελαγχολική ομορφιά και η λάμψη της ηθοποιού, μαζί με την αγωνία και την αβεβαιότητα που καθρεπτίζεται στα μάτια της, μεταμορφώνουν το καρέ σε ένα από τα καλύτερα πλάνα του cinema.
Η περίφημη σκηνή στο αεροδρόμιο όπου δακρυσμένη ανταλλάσσει τα τελευταία λόγια με τον Humphrey Bogart, δείχνοντας την ευαισθησία της ηρωίδας, έχει μείνει ιστορική και το κοντινό της αντιπροσωπεύει από μόνο του μια ταινία που θεωρείται από πολλούς ως μία από τις καλύτερες του κινηματογράφου.
Jeanne Moreau - Ascenseur pour l’echafaud (1958)
Η απαράμιλλη ομορφιά της Jeanne Moreau αποτυπώθηκε σε όλο της το μεγαλείο σε όλες της ηλικίες στα χρόνια καριέρας της ηθοποιού.
Στο πρωτοποριακό film noir του Louis Malle, Ασανσέρ για Δολοφόνους, η ασπρόμαυρη φωτογραφία, ο φυσικός φωτισμός και διαχείριση του ψυχισμού των ηρώων άνοιξαν έναν νέο δρόμο για το cinema.
Η Jeanne Moreau ως Florance αποτελεί τραγική φιγούρα στην προσπάθεια της να ανακαλύψει τι λάθος είχε συμβεί κατά την εκτέλεση του σχεδίου που είχε καταστρώσει με τον εραστή της και ήταν η δολοφονία του συζύγου της από τον τελευταίο.
Οι δρόμοι του Παρισιού φωτίζουν υπέροχα το μοναδικό πρόσωπο της όταν η ίδια νιώθει την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα λόγω της ενδεχόμενης προδοσίας.
Τα κοντινά της πλάνα, όταν η ίδια βρίσκεται στο τηλέφωνο μιλώντας στον σύντροφό της φανερώνουν το πάθος και την αγάπη που την διακατέχει.
Αλλά το κοντινό της τελευταίας σκηνής είναι αυτό που κλέβει την παράσταση, όταν έρχεται η τραγική κατάληξη της ιστορίας.
Όταν της ανακοινώνουν την επικείμενη φυλάκιση της και τον αποχωρισμό από τον αγαπημένο της, όταν εκείνη βρίσκεται μέσα στο σκοτεινό θάλαμο του εργαστηρίου φωτογραφίας.
Το εκφραστικό πρόσωπο της ηθοποιού μεταφέρει πολλά συναισθήματα ταυτόχρονα.
Η αυταπάρνηση, ο έρωτας, η ανιδιοτέλεια, η αισιοδοξία και η εσωτερική της δύναμη συνθέτουν ένα κοντινό πλάνο που μαγεύει τον θεατή και συμπάσχει μαζί της.
Anthony Perkins - Psycho (1960)
Μια ταινία-σταθμός για τις ταινίες τρόμου, αλλά και τον κινηματογράφο γενικότερα.
Ο Alfred Hitchcock δημιουργεί αυτό το αριστουργηματικό αγωνιώδες θρίλερ που αποτελεί σημείο αναφοράς έως σήμερα.
Τα κοντινά πλάνα έχουν επίσης την θέση τους εδώ.
Ίσως το πιο χαρακτηριστικό είναι αυτό στο όμορφο πρόσωπο της ηθοποιού Janet Leigh.
Ο μεγάλος σκηνοθέτης με την άρτια τεχνική, ζουμάρει στο νεκρό βλέμμα της πρωταγωνίστριάς του, όταν εκείνη καταλήγει το πάτωμα του μπάνιου στην σκηνή της δολοφονία της.
Ωστόσο, το κοντινό πλάνο που στοιχειώνει ακόμα περισσότερο το μυαλό των θεατών είναι η τελευταία σκηνή με τον Norman (Anthony Perkins) να κάθεται σιωπηλός στο κρατητήριο όπου εκεί προβάλλεται ξεκάθαρα η διχασμένη προσωπικότητα του.
Εκείνος ήρεμος, ντροπαλός και συνεσταλμένος έρχεται σε αντίθεση με την αυταρχική, επιβλητική μητέρα του, η οποία έχει δεσποτική επιρροή πάνω του και πλέον συνεχίζει να ζει μέσα του.
Το διαβολικό χαμόγελο, τα σατανικό βλέμμα σε συνδυασμό με το voice over με την φωνή της μητέρας του, δημιουργούν μία από τις πιο ανατριχιαστικές σκηνές τρόμου, η οποία αποτελεί και την πιο τρομακτική του φιλμ.
Elizabeth Taylor - Cleopatra (1963)
Η βασίλισσα της Αιγύπτου βρήκε την ιδανική ηθοποιό στο πρόσωπο της Elizabeth Taylor για να την απεικονίσει.
Μέχρι σήμερα θεωρείται η ηθοποιός με τα πιο όμορφα μάτια που έχουν περάσει από την μεγάλη οθόνη.
Το πανέμορφο πρόσωπό της έχει χαρίσει αμέτρητα υπέροχα κοντινά πλάνα στις ταινίες της.
Τα κοντινά της ως Κλεοπάτρα όμως έχουν μια μεγάλη δυναμική, με το έντονο βλέμμα, την επιβλητική παρουσία και την αναμφισβήτητη ομορφιά της, να χαρακτηρίζουν την ταινία.
Αν και το φιλμ προτάθηκε για 9 Οσκαρ, κέρδισε τα 4, η ίδια δεν μπόρεσε να κρύψει την απογοήτευση για το τελικό αποτέλεσμα, καθώς θεωρούσε ότι οι καλύτερες σκηνές της είχαν κοπεί.
Το φιλμ του Joseph L.Mankiewicz αρχικά ήταν συνολικής διαρκείας 6 ωρών και υπήρχε η σκέψη να χωριστεί σε δύο ταινίες.
Εν τέλει όμως οι παραγωγοί αποφάσισαν να αφαιρέσουν σχεδόν την μισή ταινία, μειώνοντας την στις 3 ώρες και 12 λεπτά.
Κάτι που βρήκε αντίθετο και τον σκηνοθέτη, χωρίς όμως να μπορεί να το αποτρέψει.
Η αξεπέραστη ομορφιά της Taylor ως Κλεοπάτρα παραμένουν για να θυμίζουν στις μεταγενέστερες γενιές την σπάνια ομορφιά της ηθοποιού.
Clint Eastwood - The Good, the Bad and the Ugly (1966)
Από τα πιο χαρακτηριστικά πλάνα του κινηματογράφου είναι αυτό του Clint Eastwood στο επικό γουέστερν Ο Καλός, ο Κακός και ο Άσχημος, μία από τις καλύτερες ταινίες του Sergio Leone.
Το soundtrack του Ennio Moriccone είναι επίσης ιστορικό και ο Leone κατάφερε δημιουργήσει την καλύτερη απεικόνιση της Άγριας Δύσης.
Η υπόθεση παρουσιάζει τρεις αταίριαστους παράνομους που λατρεύουν τον κίνδυνο κι απεχθάνονται τον νόμο, καταφέρνουν να γλιτώσουν το κρέμασμα κι αναζητούν έναν πολύτιμο κρυμμένο θησαυρό, δολοπλοκώντας ο ένας εις βάρος του άλλου, αλλά και οποιουδήποτε συναντήσουν μπροστά τους, κατά την διάρκεια του αμερικανικού εμφυλίου.
Το κοντινό πλάνο με το μόνιμο θυμωμένο βλέμμα του Eastwood έχει την δική του ξεχωριστή θέση στην ιστορία του cinema.
Liv Ulman & Bibi Andersson - Persona (1966)
Ένα από τα αριστουργήματα του κορυφαίου Ingmar Bergman στο πιο αινιγματικό φιλμ της καριέρας του.
Η αναγνωρισμένη ηθοποιός Elizabeth (Liv Ulman) παθαίνει νευρικό κλονισμό κατά την διάρκεια θεατρικής παράστασης και βρίσκεται σε μια γενικότερα σύγχυση, καθώς βιώνει έντονη κρίση ταυτότητας.
Την φροντίδα της αναλαμβάνει η νοσοκόμα Alma (Bibi Andersson), η οποία θα την συνοδεύσει στην εξοχική κατοικία της πρώτης, με σκοπό μια πιο ήρεμη νοσηλεία.
Η σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ τους, αποκτά περίεργες προεκτάσεις, με την ψυχοσύνθεσή τους να ενώνεται.
Ένα ψυχολογικό παιχνίδι όπου οι ρόλοι αντιστρέφονται ή και συγχωνεύονται.
Μια ταινία βουτιά στο υποσυνείδητο, με αλληγορική διάθεση και πολλούς συμβολισμούς.
Η επίτευξη αυτού του δύσκολου κινηματογραφικού εγχειρήματος κατορθώνεται μέσα από τα πολλά κοντινά του σκηνοθέτη στα δύο πανέμορφα πρόσωπα των πρωταγωνιστριών του.
Ο θεατής εισπράττει αρχικά το προφανές, την ομορφιά και τον ερωτισμό που αποπνέουν τα πρόσωπα τον δύο ηθοποιών και στην συνέχεια οδηγείται σε σκέψη και προβληματισμό καθώς παρακολουθεί ενδεχομένως έναν χαρακτήρα δύο όψεων.
Οι δύο γυναίκες αποτυπώνουν έξοχα τον ψυχισμό των χαρακτήρων που υποδύονται και μεταφέρουν μοναδικά το μήνυμα της ταινίας.
Keir Dullea - 2001: A Space Odyssey (1968)
Όλες οι ταινίες του Stanley Kubrick ήταν πρωτοποριακές και η φιλμογραφία του για πολλούς θεωρείται ότι αποτελείται μόνο από αριστουργήματα.
Το 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος θεωρείται ως η πιο αναγνωρίσιμη του μεγάλου σκηνοθέτη και αποτελεί μία από τις καλύτερες του περασμένου αιώνα.
50 χρόνια συμπληρώνονται από την πρώτη προβολή της ταινίας στις αίθουσες και η θέαση της συνεχίζει να θεωρείται κινηματογραφική εμπειρία έως και τώρα.
Η ταινία επιστημονικής φαντασίας, με τις δυόμισι ώρες διάρκεια και τα πρωτοποριακά ειδικά εφέ, αποτελεί σταθμό στην ιστορία της 7ης τέχνης.
Ένα επικό δράμα περιπέτειας και εξερεύνησης, με συμβολικό βάθος και υπνωτιστική ατμόσφαιρά που έλκει, απορροφά τον θεατή.
Το διαστημόπλοιο Discovery ξεκινά ένα μακρύ ταξίδι με προορισμό τον πλανήτη Δία και αποστολή την αναζήτηση ενός μαύρου μονόλιθου που μοιάζει να κρύβει τις απαντήσεις γύρω από την καταγωγή του ανθρώπινου γένους.
Όμως ο HAL, ο κεντρικός υπολογιστής που ρυθμίζει τις λειτουργίες του σκάφους, παρουσιάζει ξαφνικά παράξενες διαταραχές και αρχίζει να στρέφεται ενάντια στους ίδιους τους αστροναύτες.
Ο τελευταίος επιζών του πληρώματος προσπαθεί να τερματίσει τη λειτουργία του.
Πολλά τα θέματα που αγγίζει o Kubrick.
Η ραγδαία εξέλιξη του ανθρωπίνου είδους κατά τον 20ο αιώνα, η ύπαρξη και η σημασία της βίας στην κοινωνία, η περιέργεια και ο φόβος για το άγνωστο, η τεχνητή νοημοσύνη που αποκτά προσωπική βούληση, το ένστικτο αυτοσυντήρησης, ο αγώνας για την εξιχνίαση των φυσικών μας καταβολών και της υπέρτατης αλήθειας, ο αναπόφευκτος κύκλος της ζωής.
Το κοντινό πλάνο του πρωταγωνιστή Keir Dullea με την στολή του αστροναύτη μεταδίδει αυτόματα στην θύμηση του θεατή, όλη την αίσθηση και την εμπειρία της ταινίας.
Robert De Niro - Taxi driver (1976)
Κορυφαία στιγμή στη μεγάλη οθόνη, με Χρυσό Φοίνικα στο φεστιβάλ των Καννών, το ψυχολογικό φιλμ neo-noir του Martin Scorsese, αποτελεί μια σπουδή στην ανθρώπινη φύση απέναντι στη βαναυσότητα της σύγχρονης κοινωνίας.
Ο Robert De Niro ενσαρκώνει τον Travis, έναν πρώην πεζοναύτη που περιφέρεται στους δρόμους της Νέας Υόρκης βλέποντας την κρίση αξιών των ανθρώπων της κοινωνίας.
Είναι ένας άνθρωπος έντονα μοναχικός, σχεδόν περιθωριακός, καταθλιπτικός, με ανεπτυγμένο όμως το αίσθημα του δικαίου.
Βασανίζεται από αϋπνίες, αλλά και από την κατάσταση που επικρατεί γύρω του.
Η γνωριμία του με την 12χρονη πόρνη Iris (Jodie Foster) θα αποτελέσει το έναυσμα για επαγρύπνηση σε σχέση με τα όσα βλέπει να διαδραματίζονται, καθώς ωθείται στο να βάλει ένα τέλος στα κακώς κείμενα που υπάρχουν γύρω του.
Η ηθική κατάπτωση και η διαφθορά, τον κάνουν να ασφυκτιά, με αποτέλεσμα από παρατηρητής να γίνει εκδικητής τιμωρός και από την απραξία να οδηγηθεί σε έκρηξη βίας.
Εκπληκτική ερμηνεία του μεγάλου De Niro σε έναν από τους καλύτερους και πιο χαρακτηριστικούς ρόλους της καριέρας του.
Σπάνιας ωριμότητας ερμηνεία και από την μικρή Jodie Foster που με αυτό το ρόλο έχτισε μια αξιοθαύμαστη καριέρα.
Συγκλονιστικό το τελευταίο κοντινό πλάνο του αιματοβαμμένου Robert De Niro με το βλέμμα του ηθοποιού να στοιχειώνει το μυαλό των θεατών.
Η κάμερα του Scorsese δημιούργησε ορισμένα από τα πιο καθηλωτικά δευτερόλεπτα με το τελευταίο πλάνο στο πρόσωπο του ηθοποιού.
Jack Nicholson - The Shining (1980)
Ο Stanley Kubrick μεγαλούργησε με όποιο είδος ταινίας και αν καταπιάστηκε.
Από την επική περιπέτεια Spartacus (1960) και το coming-of-age drama, Lolita (1962) μέχρι το επιστημονικής φαντασίας φιλμ 2001:Η Οδύσσεια του Διαστήματος που αναφέραμε και προηγουμένως.
Ανάλογο αποτέλεσμα είχε και με την Λάμψη (1980) όπου δημιούργησε ακόμη ένα αριστούργημα αυτή τη φόρα στην κατηγορία ταινιών τρόμου.
Μπορεί ο Stephen King να μην ενθουσιάστηκε με το αποτέλεσμα, αντίθετα κατακεραύνωσε την ταινία και την οπτική του δημιουργού, αλλά το σίγουρο είναι ότι ο τρόμος πηγάζει από κάθε σεκάνς της ταινίας.
Ψυχολογικός τρόμος που προβάλει μέσα από τις εξαιρετικές ερμηνείες των πρωταγωνιστών και ανατριχιαστικές εικόνες που δημιουργούνται από την κάμερα του και στοιχειώνουν μέχρι σήμερα το μυαλό των θεατών.
Και όμως μία σκηνή αντιπροσωπεύει περισσότερο από κάθε άλλη την ταινία.
Και δεν είναι άλλη από την ψυχεδελική εικόνα του Jack Nicholson με το τσεκούρι την ώρα που κυνηγά την εξουθενωμένη Shelley Duvall.
Δύσκολα μπορεί να γλυτώσει εκείνη και εμείς από τον κλειστοφοβικό τρόμο που δημιουργεί ο Kubrick μέσα σε ένα τεράστιο ξενοδοχείο.
Η σκηνή όπου ο Nicholson δημιουργεί άνοιγμα στην πόρτα του μπάνιου με το τσεκούρι και βάζει το πρόσωπο του φωνάζοντας στην τρομοκρατημένη σύζυγό του, δημιουργεί ρίγη ανατριχίλας.
Σοκαριστικό το κοντινό πλάνο στο πρόσωπο του ηθοποιού, ο οποίος γίνεται ο ορισμός της τρέλας και της παράνοιας.
Και το μόνο που μπορούμε να πούμε είναι... “Here’s Johnny!”
Glenn Close - Dangerous Liaisons (1988)
Όπως αναφερθήκαμε σε σχετικό αφιέρωμα, ο ρόλος της Glenn Close στις Επικίνδυνες Σχέσεις του Stephen Frears είναι ενδεχομένως ο καλύτερος της καριέρας της.
Η ίδια έλαμψε ως Μαρκησία της καλής κοινωνίας, δίνοντας μια δυνατή και σύνθετη ερμηνεία.
Δολοπλοκίες, ίντριγκες, παιχνίδι εξουσίας, έντονος ερωτισμός, συναίσθημα και βαναυσότητα της ανθρώπινης φύσης.
Όλα αυτά συναντάμε σε αυτό το αριστουργηματικό δράμα εποχής, με τις υποδειγματικές ερμηνείες από τους John Malkovich, Michelle Pfeiffer και της Close, η οποία μεταμορφώνεται σε μια σατανική γυναίκα.
Όσο διαβολικός και αν φαίνεται ο χαρακτήρας της, τόσο ανθρωπινή υπόσταση έχει.
Η αυταρέσκεια, η δίψα για εξουσία και η επιβολή στους άλλους, ο άκρατος εγωισμός, η μισαλλοδοξία.
Ενδεχομένως ευάλωτη εσωτερικά, αλλά σκληρή από ατσάλι για όλους τους υπόλοιπους.
Ένα από τα καλύτερα κοντινά πλάνα που έχουν υπάρξει στην μεγάλη οθόνη, είναι στην τελευταία σκηνή όπου η ίδια ξεβάφεται.
Εκείνη θεωρείται ξεπεσμένη πλέον, έχει βιώσει την απαξίωση και έχει χάσει όλα αυτά για τα οποία είχε μοχθήσει και είχε επιτύχει κυρίως με δόλια μέσα.
Η κοινωνική αναγνώριση και ο θαυμασμός στο πρόσωπό της αποτελούν πλέον παρελθόν και η ίδια βυθίζεται στην μοναξιά της.
Αν και νικήτρια στο στοίχημα με τον Valmont, έχει χάσει τα πάντα, μαζί και εκείνον.
Η ηθοποιός διακατέχεται από ένα πλήθος συναισθημάτων και τα εισπράττουμε όλα χωρίς να πει κουβέντα.
Καθαρά και μόνο μέσα από το εκφραστικό πρόσωπο και την εσωτερική της ένταση.
Εκπληκτικά μοναδική.
Anthony Hopkins - The Silence of the Lambs (1990)
Ακόμα μία ταινία τρόμου που αποδεικνύει ότι το κοντινό σε πρόσωπο ηθοποιό μπορεί να φέρει την απόλυτη ανατριχίλα.
Η Σιωπή των Αμνών του Jonathan Demme αποτελεί αναμφισβήτητα μία από τις πιο αγαπημένες ταινίες των φίλων του είδους και όχι μόνο.
Έλαβε κοινής ενθουσιώδης αποδοχής, αφού έκανε τεράστια εισπρακτική επιτυχία, τιμήθηκε με 5 Οσκαρ στις μεγάλες βασικές κατηγορίες (καλύτερη ταινία, σκηνοθεσία, σενάριο, α’ ανδρικού και α΄ γυναικείου ρόλου) και χάρισε στο cinema μία από τις πιο εμβληματικές και τρομακτικές φυσιογνωμίες που πέρασαν από την μεγάλη οθόνη.
Ο Hannibal Lecter αποτυπώθηκε μοναδικά από τον σπουδαίο Anthony Hopkins, ο οποίος μεγαλούργησε με την ερμηνεία του.
Απέδωσε μοναδικά την ευφυΐα, την νοσηρότητα και την διαστροφή του Hannibal.
Καθηλωτικός σε κάθε σκηνή που εμφανίζεται, σχεδόν σου κόβει την ανάσα.
Η νεαρή ντεντέκτιβ Clarice (Jodie Foster) απευθύνεται σε έναν φυλακισμένο serial killer, τον Dr.Hannibal Lecter με σκοπό να την βοηθήσει στην σύλληψη ενός serial killer που σκορπά τον θάνατο σε νεαρές κοπέλες.
Θα προσπαθήσει να σκιαγραφήσει το ψυχολογικό πορτραίτο του δράστη με τη συνδρομή του γιατρού με τις κανιβαλικές διαθέσεις.
Όμως αυτός είναι που θα βρει ανέλπιστο ενθουσιασμό κάνοντας παράλληλα το ψυχογράφημα της δυναμικής ντεντέκτιβ.
Ψυχολογικό θρίλερ με πολλές προεκτάσεις και ένα κινηματογραφικό δίδυμο που έμεινε στην ιστορία.
Οφθαλμοφανής η χημεία των δύο πρωταγωνιστών σε ρεσιτάλ ερμηνείας.
Η σκηνή που κουβαλάει όλη την ταινία είναι φυσικά το κοντινό πλάνο του ψυχοπαθή Hannibal, με το έντονο βλέμμα μέσα από αυτά τα μεγάλα γουρλωτά μάτια του, όταν βρίσκεται μέσα στο κελί του συζητώντας με την Foster.
Κοιτάζοντάς την τόσο επίμονα που μοιάζει σαν προσπαθεί να δει μέσα στην ψυχή της.
Nicole Kidman - Birth (2004)
Ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα ψυχολογικά θρίλερ της προηγούμενης δεκαετίας που δίχασε πολλούς.
Η ταινία του Jonathan Glazer που πραγματεύεται την μετεμψύχωση, επιλέγει μια πρωτότυπη θεματική επιχειρώντας μια φιλόδοξη προσπάθεια.
Η ιστορία θέλει την Anna (Nicole Kidman) να έχει βιώσει μια μεγάλη ανυπέρβλητη απώλεια.
Έχει μείνει χήρα, καθώς έχει χάσει τον σύζυγο της, εντελώς απρόσμενα από ανακοπή καρδιάς.
10 χρόνια μετά έχει σχεδόν ανακάμψει ψυχολογικά και είναι πρόθυμα να κάνει ένα επόμενο βήμα στην ζωή της, αφού είναι έτοιμη να παντρευτεί ξανά.
Μια συμβατική συμφωνία, αφού ο δεύτερος σύζυγός είναι περισσότερο φίλος, ενώ ο πρώτος ήταν ο μεγάλος έρωτας της ζωής της, με τον οποίο νιώθει ακόμα συνδεδεμένη, έστω και αν αυτός έχει αποβιώσει.
Την προσπάθεια της να εκλογικέψει λίγο την συναισθηματική της φόρτιση, θα έρθει να ταράξει η έλευση ενός μικρού αγοριού.
Ο 10χρονος που εμφανίζεται υποστηρίζει ότι είναι ο εκλιπόντας σύζυγος που ξαναγεννήθηκε στο σώμα αυτού του αγοριού.
Η ίδια φυσικά δυσπιστεί και ακολουθεί η σκηνή που παρουσιάζει καλύτερα την καταβεβλημένη εσωτερική κατάσταση της ηρωίδας.
Οι λεπτές συναισθηματικές διακυμάνσεις στον ψυχισμό της, εκδηλώνονται μοναδικά μέσα από το κοντινό ολιγόλεπτο πλάνο στο όμορφο πρόσωπο της Nicole Kidman στην σκηνή του θεάτρου, αφότου έχει μόλις πραγματοποιηθεί η πρώτη συνάντηση με το παιδί.
Πνιγμένη μέσα στις σκέψεις της, αν είναι τελικά ο άντρας της αυτό το μικρό αγόρι, αν κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί, σοκαρισμένη, συγκινημένη, θέλει να πιστέψει αυτή την ακραία εξωπραγματική εκδοχή, παραμερίζοντας την λογική, δείχνοντας εμπιστοσύνη στην διαίσθηση.
Μια πολυεπίπεδη ερμηνεία από την Nicole Kidman και ένα από τα πιο χαρακτηριστικά close up που έχουν γυριστεί.
Natalie Portman - Black Swan (2010)
Η εξαιρετική ερμηνεία της Natalie Portman σε συνδυασμό με την άψογη σκηνοθεσία του Darren Aronofsky δημιουργούν έναν σπάνιο ψυχολογικό τρόμο σε αυτό το σκοτεινά σαγηνευτικό αριστούργημα.
Η υπόθεση παρουσιάζει την Nina (Natalie Portman), η οποία είναι μια μπαλαρίνα με άρτια τεχνική, απόλυτα πειθαρχημένη, τελειομανής και ανταγωνιστική.
Το κέλυφος της τέλειας μπαλαρίνας, κρύβει μια ευαίσθητη, αθώα ψυχή, η οποία είναι ανασφαλής.
Μια ανασφάλεια που κλιμάκωσε αντί να εκμηδενίσει, η εμμονή και η ψύχωση της μητέρας της (Barbara Hershey) στο να καταφέρει η κόρη της όλα όσα εκείνη δεν κατάφερε.
Ο ιδιόρρυθμος και πιεστικός σκηνοθέτης (Vincent Cassel) της προσφέρει τον διπλό πρωταγωνιστικό ρόλο στο ανέβασμα της Λίμνης των Κύκνων.
Στον ρόλο του Λευκού Κύκνου η ίδια μπορεί να ταυτιστεί απόλυτα, αντίθετα για να ενσαρκώσει τον Μαύρο Κύκνο, η ίδια πρέπει να παραδοθεί στην σκοτεινή της πλευρά, αφήνοντας μια ανεξέλεγκτη ωμή δύναμη και πάθος να την κυριεύσει.
Η ίδια αδυνατεί να υποδυθεί αυτόν τον εκ διαμέτρου αντίθετο χαρακτήρα από την προσωπικότητα της και ο εύθραυστος ψυχισμός της διαταράσσεται.
Η πάλη του καλού με το κακό και το υποσυνείδητο, έρχονται στην επιφάνεια.
Η προσπάθεια της να φτάσει στα όρια της, την φέρνει αντιμέτωπη με την παραφροσύνη, οι παραισθήσεις της αποκτούν υπόσταση και η ίδια χάνεται σε επικίνδυνα παιχνίδια του μυαλού.
Η ζήλεια θα την οδηγήσει σε σκοτεινά μονοπάτια, στην παράνοια και στην αυτοκαταστροφική μανία, με αποτέλεσμα η ίδια να μπει σε ένα ψυχολογικό λαβύρινθο στο οποίο δεν υπάρχει διέξοδος.
Οι διαστρεβλωμένες καταστάσεις και η διεστραμμένη ονειρική πραγματικότητα στην οποία η Nina βυθίζεται, θα οδηγήσουν την ηρωίδα σε έναν υπαρκτό εφιάλτη και ένα τραγικό φινάλε.
Η Portman δίνει μια μεγάλη ερμηνεία, με την απελπισία ζωγραφισμένη στο πρόσωπό της, το οποίο αποπνέει το ψυχολογικό μαρτύριο που βιώνει η ηρωίδα της.
Τα κοντινά πλάνα στο εκφραστικό πρόσωπο της ηθοποιού αποτυπώνουν το βάθος της ερμηνείας της.
Αψεγάδιαστο πρόσωπο, αλλά με κατεστραμμένη ψυχολογία και εμφανής ψυχική ανισορροπία.
Ψυχεδελικό, άκρως σκοτεινό, με υποβλητική ατμόσφαιρα, το φιλμ του Aronofsky που χάρισε δικαίως στην πρωταγωνίστρια του, το Οσκαρ καλύτερης ηθοποιού για την σύνθετη ερμηνεία της.
Daniel Kaluuya - Get Out (2017)
Και ολοκληρώνουμε το αφιέρωμα με ένα από τα πιο πρόσφατα κοντινά πλάνα που έχουμε δει στον κινηματογράφο.
Η απρόσμενη επιτυχία του Get Out δεν ήταν τυχαία, καθώς η ταινία επιτυγχάνει τόσα πολλά πράγματα.
Είναι ένα αγωνιώδες ψυχολογικό θρίλερ που αποτελεί ταυτόχρονα και κοινωνικό σχόλιο.
Το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Jordan Peele αποτελεί μία από τις καλύτερες ταινίες της προηγούμενης χρονιάς, ξεπέρασε τα 250 εκατομμύρια σε εισπράξεις και προτάθηκε για 4 Οσκαρ, κερδίζοντας αυτό του καλύτερου σεναρίου για τον Peele.
Η ταινία ξεκινά παρουσιάζοντας ένα ερωτευμένο διαφυλετικό ζευγάρι του Chris (Daniel Kaluuya) και της Rose (Allison Williams) που ταξιδεύουν στο πατρικό της κοπέλας, για να τους γνωρίσει τον Chris.
Εκεί βρίσκονται οι φαινομενικά ιδιόρρυθμοι γονείς της (Catherine Keener και Bradley Whitford), ο περίεργος αδελφός της και οι Αφροαμερικάνοι με την «παγωμένοι συμπεριφορά» που αποτελούν το προσωπικό, η οικιακή βοηθός και ο κηπουρός.
Τα ρατσιστικά σχόλια σε μια κατά άλλα φιλική ατμόσφαιρα, αρχίζουν να εμφανίζονται και η απροσδόκητη δράση αυτής της φαινομενικά κλασικής αμερικανικής οικογένειας, αρχίζει να αποκαλύπτεται.
Σοκαριστικές οι αποκαλύψεις σε αυτό το κλιμακούμενο σε αγωνία θρίλερ με τις καλές ερμηνείες να πρωτοστατούν.
Η σκηνή που χαρακτηρίζει όλη την ταινία είναι φυσικά αυτή που η Catherine Keener υπνωτίζει τον ανυποψίαστο Chris με το κουταλάκι και το φλιτζάνι.
Αποστομωτικό το κοντινό πλάνο του Daniel Kaluuya καθώς εκείνος βυθίζεται στο σκοτάδι.
Ο φόβος, η απελπισία και η απορία καθρεφτίζονται πλήρως στο πρόσωπο του Kaluuya, με το αποσβολωμένο βλέμμα του ηθοποιού να πηγαίνει την ερμηνεία του σε άλλο επίπεδο.
Η αφαίρεση της προσωπικής του βούλησης κατά τον υπνωτισμό, δημιουργεί τον τρόμο στα μεγάλα εκφραστικά του μάτια και ο ηθοποιός πραγματοποιεί μια συγκινητική ερμηνεία υπό την σκηνοθετική καθοδήγηση του Peele.
Νάσσος Κυριακίδης.
