Τα σημαντικότερα υπαρξιακά ζητήματα έχουν προσπαθήσει να απαντήσουν και οι θρησκείες, κάθε μία με δικιά της οπτική, αλλά όλες με στόχο τη μετάδοση ελπίδας και τη διδασκαλία ενός αρμονικού τρόπου ζωής.
Ή τουλάχιστον θεωρητικά, μιας και οι θρησκευτικοί πόλεμοι αποτελούν τη μεγαλύτερη πληγή του πολιτισμού μας.
Γύρω από αυτά τα ζητήματα δεν θα μπορούσε να μην πάρει θέση και ο κινηματογράφος.
Εδώ, με αφορμή τις ημέρες του Πάσχα, καταγράφουμε 7 ταινίες για τη Μεγάλη Εβδομάδα οι οποίες καταπιάνονται με το θέμα της πίστης, όχι θρησκόληπτα και φανατικά, αλλά όλες με σκοπό να αποτελέσουν αφορμή για σκέψη, προβληματισμό, αναζήτηση.
Όπως δηλαδή πρέπει να λειτουργεί η πραγματική τέχνη.
Δευτέρα Calvary (2014)
Ένας ιερέας στην Ιρλανδική επαρχία θα απειληθεί κατά τη διάρκεια μιας εξομολόγησης από έναν άντρα ο οποίος σκοπεύει να τον δολοφονήσει.
Από κει και πέρα ο ιερέας περνάει τον δικό του Γολγοθά, όπως υποδηλώνει και ο τίτλος της ταινίας.
Διασχίζει τη δική του Μεγάλη Εβδομάδα και σαν ένας σύγχρονος Χριστός αλληλεπιδρά με τους κατοίκους έτοιμος να ακούσει τα προβλήματά τους και να δεχτεί τις αμαρτίες τους.
Μέσα από αυτή τη διαδικασία ο Ιρλανδός John Michael Mcdonagh πετυχαίνει να απογυμνώσει τον σύγχρονο τρόπο ζωής ο οποίος χαρακτηρίζεται από κυνικότητα και αδιαφορία, αναδεικνύοντας έναν κόσμο που αποτελείται κατά κύριο λόγο από πολίτες με μοναδικό σκοπό μια κενή διασκέδαση, χωρίς το απαραίτητο αίσθημα αλληλεγγύης το οποίο ξεπερνάει θρησκείες και πιστεύω, και μας καθορίζει ως ανθρώπους.
Τρίτη Silence (2016)
Ο Martin Scorsese μας μεταφέρει στην Ιαπωνία του 17ου αιώνα, όπου χριστιανοί κληρικοί προσπαθούσαν να μεταλαμπαδεύσουν τη θρησκεία τους.
Μέσα από μια επικών διαστάσεων προσέγγιση και ένα ταξίδι αναζήτησης που φέρνει στο μυαλό το Apocalypse Now, ο θρησκευόμενος δημιουργός θέτει ερωτήματα και προβληματισμούς για τη θρησκεία, την ύπαρξη Θεού μέσα στη «Σιωπή» της προσευχής, και τα όρια της πίστης, αναδεικνύοντας τις φρικαλεότητες που έχουν γίνει και συνεχίζουν να γίνονται στο όνομα της θρησκείας.
Και τελικά μιλάει για το πιο απλό, το πιο αυτονόητο, αλλά δυστυχώς και το πιο δύσκολα εφαρμόσιμο.
Την ατομική πίστη, η οποία δεν αποτελεί υποχρέωση, δεν υπακούει σε νόμους και κανόνες, αλλά αφορά ένα προσωπικό δικαίωμα με τον καθένα από εμάς να αναζητά τη γαλήνη και την ελπίδα με δική του προσέγγιση, δίνοντας δικό του όνομα στο Θείο.
Τετάρτη First Reformed (2017)
Ο σεναριογράφος και σκηνοθέτης Paul Schrader φέρνει στο προσκήνιο τη μοναχική ιστορία ενός ιερέα (Ethan Hawk σε μια από τις καλύτερες ερμηνείες του), ο οποίος ψάχνει να βρει απαντήσεις και νόημα στη ζωή του, ενώ αναρωτιέται γύρω από τις έννοιες της πίστης και της αμαρτίας, και σε προσωπικό αλλά και σε συλλογικό επίπεδο.
Η ταινία όμως ξεπερνά το προσωπικό ταξίδι αναζήτησης του ήρωα κάνοντας μια πολύ ενδιαφέρουσα σύνδεση της θεολογίας με τα σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα, θέτοντας το ερώτημα κατά πόσο η (αυτο)καταστροφική μας φύση είναι συμβατή με το Θείο.
Είμαστε ικανοί να καταστρέψουμε τον ίδιο μας τον κόσμο;
Αν σκεφτούμε βέβαια τη φιλοχρήματη εποχή μας και τη ματαιοδοξία που την ακολουθεί, τότε έχουμε τη ζητούμενη, και ταυτόχρονα δυσάρεστα δυσοίωνη απάντηση.
Πέμπτη Last Temptation of Christ (1988)
Έχοντας σαν βάση το εξαιρετικό βιβλίο του μοναδικού Νίκου Καζαντζάκη, ο Martin Scorsese καταπιάνεται με την ιστορία του Ιησού.
Η ταινία όπως φυσικά και το βιβλίο δέχτηκαν μεγάλη κριτική για την ανθρώπινη απεικόνιση του Ιησού.
Αλλά δεν είναι αυτό στο οποίο πρέπει να εστιάσουμε.
Τα ανθρώπινα διλήμματα, οι πειρασμοί που μας οδηγούν στην αμαρτία, οι αμφιβολίες της ύπαρξής μας, ανήκουν σε όλους μας.
Και για να τα αντιμετωπίσουμε, ένας τρόπος είναι να εστιάσουμε στη διδασκαλία του Χριστού.
Όχι απαραίτητα στη φύση, αλλά σε ένα κήρυγμα το οποίο πρεσβεύει έναν τρόπο ζωής που μοιάζει συχνά άπιαστος για την αδύναμη ανθρώπινη φύση μας, και πρεσβεύει μια κοινωνία δικαιοσύνης που πιθανότατα δεν θα πετύχουμε ποτέ.
Παρασκευή Andrei Rublev (1966)
Ο σπουδαιότερος κινηματογραφικός ποιητής, Andrei Tarkovsky, δεν θα μπορούσε να μην ασχοληθεί με τον δικό του μοναδικό τρόπο (και) με το αιώνιο θέμα της θρησκείας.
Φτιάχνοντας ένα επικό οδοιπορικό για τον εικονογράφο Andrei Rublev, πέρα από τις εύστοχες αλλά για πάντα αναπάντητες ερωτήσεις που θέτει περί θρησκείας, πίστης, κλήρου (διαχωρίζοντας ρόλους και σκοπούς), αποτυπώνει με γλαφυρό τρόπο και μεταφυσική κινηματογράφηση τη Ρωσία του 15ου αιώνα, αναδεικνύοντας τον βαθμό επιρροής στην καθημερινότητα, στη σκέψη, στη συμπεριφορά των πολιτών, σε κάθε οργανωμένο θρησκευτικά κράτους.
Από και πέρα είναι στο χέρι των θεσμών (εκκλησίας και κράτους), για το αν η θρησκεία λειτουργήσει ωφέλιμα όπως είναι ο πραγματικός ανιδιοτελής σκοπός της, είτε χειριστικά όπως δυστυχώς καταλήγει πολύ συχνά.
Σάββατο Winter Light (1963)
Τα ερωτήματα και οι αμφιβολίες γύρω από την πίστη έχουν τεθεί εκτενώς στη φιλμογραφία και από τον αξεπέραστο Ingram Bergman, από τon οποίo επιλέγουμε το Winter Light.
Μέσα από τον κεντρικό χαρακτήρα ενός ιερέα, αναρωτιέται συνεχώς μέσα από αναπάντητα ερωτήματα αναζητώντας ένα νόημα στη ζωή.
Εδώ έρχεται η θρησκεία να δώσει τις δικές της απαντήσεις και έναν σκοπό για να ζεις.
Συχνά όμως δεν δείχνει αρκετό να ζεις περιμένοντας και ελπίζοντας σε μια μεταθανάτια λύτρωση, αναμένοντας μια υπερφυσική εύνοια.
Η ουσία είναι στην τωρινή ζωή να βρεις και να έχεις το θάρρος να δεχτείς την ανθρώπινη αγάπη, η οποία (θα έπρεπε να) είναι αρκετή για να αντιμετωπίσεις τη ματαιότητα του τώρα, και το άγνωστο του μετά.
Κυριακή Life of Brian (1979)
Οι Monty Pythons είναι μάλλον οι μόνοι που θα μπορούσαν να πάρουν ως αφορμή τη ζωή του Ιησού και να κάνουν μια παλαβή όσο και πανέξυπνη κωμωδία.
Με χαρακτηριστικό βρετανικό χιούμορ, πολλαπλούς ρόλους και απολαυστικές μιμήσεις, δημιουργούν μια πανέξυπνη σάτιρα που καταπιάνεται με θέματα πίστης, πολιτικής, και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως είχαν κάνει και λίγα χρόνια πριν με το Holy Grail.
Η κορυφαία ίσως στιγμή της τρελοπαρέας από τη Βρετανία.
Γιώργος Νυκταράκης.
1.jpg)
