Το 2018 θα ήταν η χρονιά που θα αναβίωνε κινηματογραφικά η τραγική ημέρα της 22ας Ιουλίου 2011, όταν ένας Νορβηγός ακροδεξιός τρομοκράτης εκτέλεσε το δολοφονικό του σχέδιο, αρχικά με την έκρηξη ενός παγιδευμένου αυτοκινήτου στο Όσλο και δύο ώρες αργότερα με το πέρασμά του στο νησάκι Utøya και την κατά μέτωπο επίθεσή του στους νεαρούς παρευρισκόμενους ενός κομματικού summer camp, με τραγικό απολογισμό 77 νεκρούς και πάνω από 300 τραυματίες.
Δύο ήταν τα projects που καταπιάστηκαν με το ίδιο θέμα.
Το πιο “ακουστό” ήταν το 22 July του Paul Greengrass, μια ταινία που αντί για τις αίθουσες κατέληξε στο Netflix και μάλλον όχι άδικα μιας και το υπερβολικά ντοκιμενταρίστικο ύφος της την έκανε ψυχρή και λησμονήσιμη.
Η δεύτερη ήταν το ουσιαστικά ομότιτλο Utøya 22 Juli που μπορεί να μην είχε ένα αντίστοιχο μεγάλο όνομα πίσω από τη κάμερα, αλλά είναι μια νορβηγική παραγωγή με ότι καλό και κακό συνεπάγεται, όμως έχει και το μεγάλο selling point ότι είναι μονόπλανη, πραγματικά μονόπλανη, γυρισμένη real-time σαν το Vctoria, όχι με κρυφά cuts όπως το 1917.
Το Utøya 22 Juli έκανε παγκόσμια πρεμιέρα το Φεβρουάριο του ’18 στο Βερολίνο και μέχρι και τα μέσα του ’19 είχε μια αξιοπρεπέστατη κινηματογραφική πορεία στις αίθουσες όλου του κόσμου.
Το φθινόπωρο του ’18 ήταν αρχικά προγραμματισμένη να έρθει και στα μέρη μας αλλά η κυκλοφορία της αναβλήθηκε, και φέτος το καλοκαίρι κάποιος την ξέθαψε από το συρτάρι και θεώρησε πως (σχεδόν) ανήμερα της 9ης επετείου από τα τραγικά γεγονότα, και κατά τη διάρκεια ενός τόσο περίεργου καλοκαιριού, θα ήταν καλή ιδέα να βγει στα ελληνικά σινεμά.
Πάμε να δούμε αν άξιζε η αναμονή…
Νομίζω όλοι μπορούμε να φανταστούμε τη δυσκολία τόσο στη προετοιμασία όσο και στην εκτέλεση του γυρίσματος μιας μονόπλανης ταινίας, και μπορεί ο Erik Poppe (A Thousand Times Good Night) να μην είναι ένας ιδιαίτερα αναγνωρισμένος σκηνοθέτης, όμως στα τεχνικά του καθήκοντα τα πάει εξαιρετικά με το Utøya 22 Juli να έχει ένα εξαιρετικό flow (πάντα τεχνικά, επαναλαμβάνω), μία δυναμική camera work που ξέρει που, πως και πόσο να σταθεί ολοκληρώνοντας αυτό το δύσκολο εγχείρημα με απόλυτη επιτυχία.
Ωραία όλα αυτά αλλά, όμως φαίνεται δεν είναι παρά το περιτύλιγμα μιας ταινίας με προβλήματα από το πρώτο έως το τελευταίο λεπτό.
Η πλοκή ακολουθεί τη νεαρή Kaja (Andrea Berntzen) που μαζί με την μικρή αδερφή της είναι μεταξύ των νεαρών κατασκηνωτών στο νησί.
Σωστή η επιλογή να επικεντρώσει σε ένα νεαρό κορίτσι που προσπαθεί να επιβιώσει αυτής της κατάστασης, όμως το εισαγωγικό πρώτο τέταρτο που είχε την εύκολη -θεωρητικά- αποστολή των συστάσεων και να μας κάνει να την συμπαθήσουμε και να νοιαστούμε γι’ αυτήν, αποτυγχάνει παταγωδώς.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ουσιαστικά σε ολόκληρη τη ταινία να μην αγωνιούμε, σίγουρα όχι στο βαθμό που επιθυμεί ο δημιουργός, για την τύχη της.
Απλά βασισμένη σε διάφορες μαρτυρίες και όχι εγκλωβισμένη στην απεικόνιση πραγματικών ανθρώπων και γεγονότων, το Utøya 22 Juli είχε μια σχετική ελευθερία κινήσεων, την οποία και πάλι σπαταλάει.
Η ταινία δεν είναι παρά 5-6 σεκάνς, η καθεμία με διαφορετικό “μήνυμα” όπως η εύρεση της μικρής αδερφής, η επιβίωση σε ομάδα, η βοήθεια ενός άγνωστου μικρού κοριτσιού κτλ, καθεμία από τις οποίες έχει υπερβολικά μεγάλη διάρκεια.
Χωρίς να έχω το ρολόι στο χέρι, αυτή είναι γύρω στα 15 λεπτά διάρκεια από τα οποία, ζήτημα να αξιοποιεί τα 3-4 για να γραπώσει το θεατή από το λαιμό και να του προκαλεί τα επιθυμητά συναισθήματα, με τον υπόλοιπο χρόνο να γεμίζει με επαναλαμβανόμενες φλυαρίες, έχοντας ως μοναδικό σύμμαχο την αεικίνητη κάμερα που όπως προείπα, σώζει όσο μπορεί τη κατάσταση.
Δύο ακόμα στοιχεία που μου έκαναν αρνητική εντύπωση και βάζουν τα δικά του καρφάκια στο σώμα του Utøya 22 Juli είναι η ουσιαστικά ανύπαρκτη ιστορική σύνδεση των γεγονότων με τη πλοκή, κάτι που μπορεί να κάνει έναν θεατή που μπήκε στην αίθουσα μετά το πρώτο 3λεπτο να μη ξέρει αν την Kaja την κυνηγάνε τζιχαντιστές, εξωγήινοι ή ο Breivik, καθώς και το άγαρμπα mist-ικό φινάλε.
Με ίδια και διαφορετικά προβλήματα από τη ταινία του Greengrass, με διαφορετικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, το αποτέλεσμα είναι ακόμα μια μέτρια απόπειρα αναβίωσης αυτής της τρομακτικής τραγωδίας, που σίγουρα έχει πολλές ευαίσθητες δυσκολίες στη κινηματογραφικής της απεικόνισης αλλά περιμέναμε κάτι καλύτερο.
Στους κινηματογράφους από 23 Ιουλίου.
Αλέξανδρος Κυριαζής
