Όλος ο πλανήτης βίωσε πρωτόγνωρες καταστάσεις μπαίνοντας για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε καραντίνα.
Σε ένα τέτοιο δυσοίωνο κλίμα τα πάντα στράφηκαν στη μεγάλη μάχη με τον ιό, και όπως ήταν αναμενόμενο πολλές κινηματογραφικές παραγωγές διέκοψαν τα γυρίσματα τους, μεγάλα φεστιβάλ ακυρώθηκαν (με αποκορύφωμα το σπουδαιότερο όλων, αυτό των Κανών), τα σινεμά, σε πολλές χώρες του κόσμου, έμειναν για μεγάλα χρονικά διαστήματα κλειστά (και παραμένουν ακόμη), ενώ πολλές μεγάλες πρεμιέρες ακυρώθηκαν και άλλες μετατέθηκαν για το 2021.
Όπως και να έχει, η αγάπη μας για το σινεμά είναι αδιαπραγμάτευτη και δεν μπαίνει σε καραντίνα.
Άλλωστε, οι ταινίες εξακολουθούν να μας παρηγορούν, μεταφέροντας μας στους κόσμους των δημιουργών τους, εκεί όπου οι ήρωες κυκλοφορούν ελεύθεροι, χωρίς μάσκα, πηγαίνουν σε μπαρ και εστιατόρια, αγκαλιάζονται και δεν αποφεύγουν ο ένας τον άλλον από φόβο ότι θα μολυνθούν.
Έτσι, ξεχώρισα και φέτος τις δέκα σημαντικότερες κινηματογραφικές στιγμές του 2020, έχοντας ως κριτήριο επιλογής όσες ταινίες κυκλοφόρησαν επίσημα στους κινηματογράφους από 1/1/20 έως και 29/10/20 που ουσιαστικά τελείωσε η σεζόν, αφού το lockdown που ξεκίνησε τότε (και το οποίο συνεχίζεται μέχρι και την στιγμή που γράφω αυτές τις γραμμές) έκλεισε τους κινηματογράφους.
Επιτρέψτε μου μια μικρή παρασπονδία στο νο.3 της λίστας.
Η συγκεκριμένη ταινία δεν κυκλοφόρησε επίσημα στους κινηματογράφους το 2020, παρά μόνο στο Netflix.
Θεωρώντας ωστόσο ότι μία τέτοια χρονιά με τόσο λίγες επίσημες κυκλοφορίες θα ήταν κρίμα μια τόσο αξιόλογη ταινία να μην μπει στη λίστα, έκανα την εξαίρεση.
10. Στη Γη του Άγριου Μελιού (Honeyland) των Ταμάρα Κοτέβσκα, Λούμπομιρ Στεφάνοφ
To πορτραίτο μιας μελισσοκόμου που ζει απομονωμένη σε μία ορεινή περιοχή της Β. Μακεδονίας μαζί με την σχεδόν τυφλή ηλικιωμένη μητέρα της, συγκινεί βαθιά με την ανεπιτήδευτη ειλικρίνειά του, περιγράφοντας με λιτή κινηματογραφική ματιά την προαιώνια σχέση του ανθρώπου με τη γη και το τέλος των παραδόσεων μιας ολόκληρης εποχής.
Μία ευχάριστη έκπληξη από δύο πρωτοεμφανιζόμενους βαλκάνιους δημιουργούς, με ένα ντοκιμαντέρ που απέσπασε βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ στο Φεστιβάλ του Sundance και έφτασε μέχρι τα Όσκαρ, διεκδικώντας δύο βραβεία, του καλύτερου ντοκιμαντέρ και της καλύτερης διεθνούς ταινίας.
9. Mικρές Κυρίες (Little Women) της Γκρέτα Γκέργουικ
Με σύμμαχο ένα εξαιρετικό καστ από ταλαντούχα ονόματα, οι «Μικρές Κυρίες» της Γκέργουικ προσεγγίζουν μοντέρνα μία ακαδημαϊκή κινηματογραφική συνταγή, προβαίνοντας σε καθοριστικές δημιουργικές παρεμβάσεις (σπάσιμο στην γραμμική αφήγηση, εκσυγχρονισμός στους διαλόγους), οι οποίες αναδεικνύουν εύστοχα τα διαχρονικά μηνύματα για την γυναικεία χειραφέτηση που θίγει το διαχρονικά αγαπημένο βιβλίο της Λουίζα Μέι Αλκοτ.
Μία ολόφρεσκη κινηματογραφική άποψη πάνω στις ταινίες εποχής, σε ένα φιλμ που απέσπασε έξι οσκαρικές υποψηφιότητες στις μεγάλες κατηγορίες του θεσμού, κερδίζοντας τελικά αυτό των Καλύτερων Κουστουμιών.
8. O Προδότης (Ιl Traditore) του Μάρκο Μπελόκιο
Το 2020 σηματοδότησε την επιστροφή ενός από τους σημαντικότερους Ιταλούς σκηνοθέτες του παρελθόντος. Ο ογδοντάχρονος πλέον Μάρκο Μπελόκιο, στρέφει για πρώτη φορά στην καριέρα του τον κινηματογραφικό του φακό στην ιταλική μαφία και στο χρονικό της μεγαλύτερης δίκης που έγινε ποτέ για την Κόζα Νόστρα.
Με έναν αφοπλιστικό πρωταγωνιστή (τον εξαιρετικό Πιερφραντσέσκο Φαβίνο) αλλά και με σκηνοθετική ακρίβεια, δημιουργική οξυδέρκεια και τον πάντα γνώριμο λυρισμό του, μας χαρίζει ένα φιλμ για τη μαφία διαφορετικό απ’ όσα έχουμε δει μέχρι σήμερα, υπογράφοντας την εδώ και πολλά χρόνια καλύτερη ταινία του.
7. Η Ομορφιά της Ύπαρξης (About Endlessness) του Ρόι Άντερσον
Μία από τις πιο ευχάριστες επιστροφές στη δημιουργία, ήταν αυτή του Roy Andersson. Ο ιδιόρρυθμος Σουηδός auteur βραβεύτηκε με Ασημένιο Λέοντα Σκηνοθεσίας στη Βενετία για την μόλις έκτη ταινία της φιλμογραφίας του (σε μία καριέρα διάρκειας 50 χρόνων), με την οποία προσκαλεί και πάλι τους τολμηρούς σινεφίλ να περιπλανηθούν σε ένα σουρεαλιστικό κινηματογραφικό σύμπαν.
Προαιώνια αναπάντητα υπαρξιακά ερωτήματα και ανθρώπινες καθημερινές στιγμές αμηχανίας αποκτούν μία καλλιτεχνική διάσταση μέσα από γεωμετρικά πλάνα, εικόνες που μοιάζουν με ζωγραφικούς πίνακες και στιλιζαρισμένες ερμηνείες που αποδομούν τον ρεαλισμό χάριν μιας ανορθόδοξης κινηματογραφικής γλώσσας.
Ο Σουηδός δημιουργός την μιλάει άπταιστα χαρίζοντάς μας μια πολύ ξεχωριστή κινηματογραφική στιγμή της χρονιάς και μια μοναδική κινηματογραφική «βουτιά» στις αντιφάσεις της ανθρώπινης φύσης.
6. Corpus Christi του Γιαν Κομασά
Ένας τρόφιμος αναμορφωτηρίου θα βρεθεί για ξυλουργικές εργασίες σε μια κωμόπολη που ταλανίζεται από ένα τραγικό συμβάν. Εκεί θα προσποιηθεί τον ιερέα, προκειμένου να βοηθήσει την τοπική κοινωνία να ξεπεράσει το βαθύ τραύμα της, αναζητώντας παράλληλα την προσωπική του λύτρωση. Μία ταινία που συνδυάζει πολύ επιτυχημένα χιούμορ, σάτιρα, δράμα και κοινωνικοπολιτική κριτική, μέσα από ευρηματική σκηνοθεσία και την ξέφρενη πρωταγωνιστική ερμηνεία του νεαρού Μπάρτοζ Μπελένια.
5. 1917 του Σαμ Μέντες
Αν ο μετρ του σασπένς Άλφρεντ Χίτσκοκ ζούσε, σίγουρα θα είχε να πει μόνο καλά λόγια για το «1917». Το πολεμικό έπος του Σαμ Μέντες μάς έκοψε την ανάσα για 119 λεπτά, όπου παρακολουθούσαμε αποσβολωμένοι μια διαδρομή ζωής και θανάτου δύο στρατιωτών στην εμπόλεμη ζώνη του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου.
Πρόκειται για έναν κινηματογραφικό άθλο του Αμερικανού σκηνοθέτη, ο οποίος σε συνεργασία με τον σπουδαίο διευθυντή φωτογραφίας Ρότζερ Ντίνκινς, κινηματογράφησε με εντυπωσιακή δεξιοτεχνία ένα εκτενές, διάρκειας δύο ωρών, μονοπλάνο (τα ελάχιστα cuts δύσκολα διακρίνονται), σημειώνοντας ένα τεχνικό επίτευγμα σε ένα φιλμ που ήταν ένα από τα μεγάλα οσκαρικά φαβορί της χρονιάς με εννέα υποψηφιότητες και τρία τελικά κερδισμένα Όσκαρ (Καλύτερης Φωτογραφίας, Καλύτερης Μίξης Ήχου, Καλύτερων Οπτικών Εφέ).
4. Κατηγορώ...! (J'Accuse) του Ρομάν Πολάνσκι
Ένας από του μεγαλύτερους σκηνοθέτες όλων των εποχών μάς υπενθύμισε τον λόγο για τον οποίο φέρει αυτόν τον χαρακτηρισμό. Ο Ρομάν Πολάνσκι μεταφέρει στην μεγάλη οθόνη το διάσημο «Κατηγορώ…!» του Εμίλ Ζολά για την θρυλική Υπόθεση Ντρέιφους, σε ένα υποδειγματικά σκηνοθετημένο θρίλερ εποχής, το οποίο έχει κάτι από την στόφα των μεγάλων ταινιών του.
Ο Εβραιοπολωνός δημιουργός σκηνοθετεί δεξιοτεχνικά ένα πολιτικό θρίλερ, βουτώντας στο παρασκήνιο μιας πολιτικής συνομωσίας που οδήγησε έναν αθώο αξιωματικό στο στρατοδικείο, όπου καταδικάστηκε για εσχάτη προδοσία. Μία υπόθεση που πιθανότατα συνέδεσε με τις δικές του δικαστικές διώξεις, δίνοντας μια απάντηση για τα σκάνδαλα για τα οποία κατηγορείται εδώ και πολλά χρόνια.
Σημασία έχει, πάντως, ότι ένας από τους σημαντικότερους δημιουργούς της έβδομης τέχνης έδωσε μετά από πολλά χρόνια το βροντερό «παρών» του, κερδίζοντας τον Αργυρό Λέοντα Σκηνοθεσίας στο φεστιβάλ Βενετίας.
3. I'm Thinking of Ending Things του Τσάρλι Κάουφμαν
Ο εκκεντρικός σεναριογράφος Τσάρλι Κάουφμαν («Στο Μυαλό του Τζον Μάλκοβιτς», «Η Αιώνια Λιακάδα ενός Καθαρού Μυαλού» κ.ά.) κάθεται για τρίτη φορά στην σκηνοθετική καρέκλα («Η Συνεκδοχή της Νέας Υόρκης», «Anomalisa») για να μας «κάψει» τον εγκέφαλο με άλλο ένα σουρεαλιστικό mindfuck game.
Μπορεί να χρειαστήκαμε μπλοκάκι για να σημειώνουμε σε κάθε πλάνο τις λεπτομέρειες που κάνουν την διαφορά και να υπήρξε επιτακτική ανάγκη να ξαναδούμε και δεύτερη φορά την ταινία, αλλά όταν πια καταφέραμε να ενώσουμε τα κομμάτια του παζλ, βρεθήκαμε μπροστά σε μία υπαρξιακή αλληγορία που άγγιξε βαθιά τις πιο ευαίσθητες χορδές μας, θέτοντας σημαντικά ερωτήματα για τις προτεραιότητες που βάζουμε στην ζωή.
2. Η Αόρατη Ζωή της Ευρυδίκης Γκουσμάο (A Vida Invisivel) του Καρίμ Αϊνούζ
Ο Πέδρο Αλμοδόβαρ δεν παρουσίασε νέα ταινία το 2020 και ο Καρίμ Αϊνούζ φρόντισε να καλύψει την απουσία του. Ο Βραζιλιάνος σκηνοθέτης παρουσίασε ένα συναισθηματικά φορτισμένο αλμοδοβαρικό μελόδραμα με δύο ηρωίδες που ράγισαν τις καρδιές μας.
Η διψασμένη για ζωή Εουρίντιτσε Γκουσμάο και η αδερφή της Γκουίντα διηγούνται την συναρπαστική όσο και πικρή ιστορία τους σε μία ταινία που σχολιάζει αιχμηρά την πατριαρχία στο Ρίο Ντε Τζανέιρο της δεκαετίας του ‘50 και παράλληλα αποτελεί έναν ύμνο στο πάθος για ζωή, ακόμη και όταν αυτή έχει τραγικές πλευρές. Η πιο συγκινητική κινηματογραφική στιγμή του 2020 θα μείνει βαθιά χαραγμένη στο μυαλό και την καρδιά μας.
1. Μνήμες Φόνων (Memories of Murder) του Μπονγκ Τζουν-χο
Ο Μπονγκ Τζουν-χο έγραψε ιστορία το 2019, με τα «Παράσιτα» να είναι η πρώτη ξενόγλωσση ταινία που σαρώνει τα Όσκαρ, κάνοντας την μεγαλύτερη έκπληξη στην ιστορία του θεσμού. Αν, ωστόσο, ανατρέξει κανείς στη φιλμογραφία του Νοτιοκορεάτη δημιουργού, θα διαπιστώσει ότι μάλλον δεν πρόκειται τελικά για τόσο μεγάλη έκπληξη, βλέποντας την μακρά σκηνοθετική διαδρομή του με μία σειρά από σπουδαία φιλμ («Σκύλος που Γαβγίζει», «Mother», «The Host» κ.ά.) με κορυφαίο όλων ίσως, το «Μνήμες Φόνων» (2003).
Ένα αριστουργηματικό αστυνομικό θρίλερ που βασίζεται στα πραγματικά γεγονότα της υπόθεσης ενός serial killer που συγκλόνισε την Ν. Κορέα από το 1986 έως το 1991. Συναρπαστική αστυνομική πλοκή και οξύς κοινωνικοπολιτικός σχολιασμός (η υπόθεση διαδραματίζεται σε ένα καθεστώς στρατιωτικής δικτατορίας) συμπλέουν σε ένα πολυεπίπεδο φιλμ, που αργεί λίγο να ανοίξει τα χαρτιά του μέχρι να κορυφωθεί σε ένα ασύλληπτης κινηματογραφικής ευφυίας φινάλε.
Μία από τις καλύτερες ταινίες του 21ου αιώνα, που ευτυχώς μετά την παγκόσμια αναγνώριση του Τζουν-χο, είχαμε την ευκαιρία να δούμε σε πρώτη πανελλαδική προβολή το 2020, 17 χρόνια μετά από την επίσημη κυκλοφορία του το 2003.
Γιάννης Αποστολίδης
1.jpg)
