Οι λεγόμενες οσκαρικές ταινίες έχουν ένα μεγάλο μειονέκτημα, οι περισσότεροι θεατές τις βλέπουν αφότου έχουν κερδίσει βραβεία και standing ovations.
Μπορεί αυτό να είναι ευεργετικό εμπορικά όμως όσο υψηλότερες είναι οι προσδοκίες που δημιουργούν, τόσο δυσκολότερο είναι για αυτές να εκπληρωθούν, με αποτέλεσμα κάποιες φορές να απογοητεύουν, χωρίς σε καμιά περίπτωση να σημαίνει πως είναι και κακές.
Σε αυτή ακριβώς την κατηγορία έπεσε, τουλάχιστον στα δικά μου μάτια, το Nomadland.
Η ταινία ξεκινάει με μια ολιγόλεπτη κάρτα που μας ενημερώνει για το Empire της Nevada, μια μικρή κοινότητα στη μέση της ερήμου, χτισμένη γύρω από ένα εργοστάσιο που κατασκεύαζε γυψοσανίδες.
Όταν αυτό, το 2011, μετά από σχεδόν έναν αιώνα λειτουργίας έκλεισε, η κοινότητα μέσα σε ελάχιστα χρόνια κυριολεκτικά διαγράφηκε από τον χάρτη.
Σε αυτή τη πόλη ζει η Fern μια μεσήλικη γυναίκα που δούλευε στο εργοστάσιο με τον σύζυγό της, ο οποίος προσφάτως πέθανε.
Παρότι συνέχιζε να ζει στη περιοχή βγάζοντας τα προς το ζην δουλεύοντας σε μια κοντινή αποθήκη της Amazon, κάτι την πνίγει, έτσι αποφασίζει να πουλήσει τα περισσότερα υπάρχοντά της, να αγοράσει ένα αυτοκινούμενο και να πάρει τους δρόμους γυρνώντας την Αμερική, ζώντας σαν νομάς.
Η ταινία βασίζεται στο αυτοβιογραφικό ομότιτλο βιβλίο της Jessica Bruder, με την δυτικοθρεμμένη Κινέζα Chloé Zhao να αναλαμβάνει την κινηματογραφική διασκευή του μετά από πρόταση της Frances McDormand, που είχε ήδη αγοράσει τα δικαιώματά του και είχε εντυπωσιαστεί από τη προηγούμενή της ταινία, The Rider.
Για να ξεκινήσω από τα καλά, το όνομα της Zhao, αν δεν πάει κάτι πολύ στραβά στη πορεία της καριέρας της, θα το συζητάμε για πολλά πολλά χρόνια.
Στα καθήκοντά της ως σκηνοθέτης και μοντέρ, η Κινέζα κάνει ΠΑΠΑΔΕΣ!
Με τη βοήθεια του διευθυντή φωτογραφίας Joshua James Richards (God's Own Country) μας παραδίδει μια πραγματικά πανέμορφη ταινία που αποθεώνει τα άγρια τοπία και την επαρχιακή Αμερική, κρατώντας σωστές ισορροπίες μεταξύ των φυσιολατρικών πλάνων και της ιστορίας της, έχοντας πάντα στο επίκεντρο την πρωταγωνίστριά της.
Το ίδιο καλή, αν όχι καλύτερη δουλειά κάνει και στο μοντάζ, με τη ταινία να κρατάει κάτι παραπάνω από καλό ρυθμό σε όλη της τη διάρκεια παρά τα… θέματα που θα αναφέρω αμέσως μετά.
Τυπικά το Nomadland είναι ένα μινιμαλιστικό road movie, είναι μια ταινία απ’ αυτές που οι λίγο πιο ανυπόμονοι θεατές χωρίς δεύτερη σκέψη κατακρεουργούν γιατί… δεν συμβαίνει τίποτα.
Ναι, δεν είναι μια ταινία γεγονότων και καταστάσεων, όμως το πρόβλημα είναι πως δεν είναι ούτε μια ταινία χαρακτήρων.
Η πλοκή της περιορίζεται στη παρακολούθηση της Fern να πηγαίνει από μέρος σε μέρος, από πολιτεία σε πολιτεία, να βρίσκει δουλειές του ποδαριού, να συναναστρέφεται με άλλους νομάδες, να κάνει φιλίες, να συντηρεί το αυτοκινούμενό της και πάνω απ’ όλα να απολαμβάνει τη φύση και την ελευθερία της.
Το συγκλονιστικό τεχνικό σκέλος της ταινίας και η εξαιρετική physical ερμηνεία της Frances McDormand αρκούν και περισσεύουν για να καλύψουν το κενό που αφήνει η απουσία μιας δυναμικής πλοκής, όμως εδώ εντοπίζεται ακόμα ένα κενό που κάνει τη ζημιά.
Αυτό είναι η έλλειψη, η άρνηση θα έλεγε κανείς, του σεναρίου να αναπτύξει τους χαρακτήρες της ταινίας, την ιστορία τους, το ποιόν τους.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα που εγώ αντιμετώπισα ήταν να συμπάσχω με την Fern και αυτόν τον τρόπο ζωής της.
Το Nomadland μου θύμισε λίγο το Into the Wild, και μπορεί η πρωταγωνίστρια εδώ να μην είναι ούτε τόσο αυτοκαταστροφική ούτε τόσο “αρπαγμένη” όπως ο Chris McCandless, όμως τουλάχιστον εγώ, δεν μπόρεσα να κατανοήσω τί οδήγησε την Fern να μπει στο RV και να πάρει τους δρόμους, να κοιμάται σε πάρκινγκ και να αφοδεύει σε κουβάδες, και ακόμη περισσότερο γιατί επέμενε σε αυτή τη ζωή όταν τα πράγματα δυσκόλεψαν, φτάνοντας στο σημείο να μη την συμπονώ και κατ’ επέκταση όσο περνάει η ώρα, η πορεία της να μου γίνεται όλο και πιο αδιάφορη.
Ναι, δέκα λεπτά πριν το τέλος, μια συζήτηση μας δίνει κάποιες απαντήσεις αλλά είναι και λίγες και αργοπορημένες.
Μια παρένθεση, για να καταλάβετε ποιον διαβάζετε· τη μοναδική φορά που στα φοιτητικά μου χρόνια με έπεισαν φίλοι με χίλια ζόρια να πάω σε κάμπινγκ για λίγες ημέρες, πάνω στο 8ωρο ήμουν με τα μπαγκάζια στον ώμο, περίμενα το ΚΤΕΛ της επιστροφής και έκτοτε σε αντίστοιχες προτάσεις, ξεσπάω σε γέλια!
Όπως αντιλαμβάνεστε λοιπόν, για τη δική μου ιδιοσυγκρασία, η αρχική συναισθηματική φόρτιση της Fern από την ζωή της που μέσα σε μικρό διάστημα αποδομήθηκε τελείως όταν έχασε τον αγαπημένο της σύζυγο, τη δουλειά της και ερήμωσε η πόλη της, μπορεί να ήταν αρκετή για να “δεχτώ” την αντισυμβατική της αντίδραση, όμως χρειαζόμουν περισσότερα για να συνεχίζω να νοιάζομαι για εκείνη, και για κάποιο λόγο το σενάριο δεν ενδιαφέρθηκε να μου τα δώσει.
Για να τελειώσω όπως άρχισα, το Nomadland είναι μια αξιόλογη american indie ταινία που αν έβλεπα “στα τυφλά”, σίγουρα θα με εξέπληττε, ειδικά με τον τεχνικό της τομέα, αλλά κουβαλώντας τη ταμπέλα του μεγάλου νικητή των Oscars, ομολογώ πως απογοητεύτηκα.
Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να την προσπεράσετε, έστω και μόνο για να θαυμάσετε τη δουλειά των Chloé Zhao και Frances McDormand, ενώ αν μοιράζεστε και λίγα από τα “μυαλά” της ηρωίδας, σίγουρα θα την απολαύσετε πολύ περισσότερο από μένα.
Αλέξανδρος Κυριαζής
