Η Fahrije είναι μια νέα γυναίκα από το μικρό χωριό Krusha του Κοσόβου. Ο άνδρας της βρίσκεται μεταξύ των εκατοντάδων αγνοουμένων του πολέμου. Παρά τις ελπίδες της, γνωρίζει πως οι πιθανότητες να είναι ζωντανός είναι ελάχιστες. Έχει μείνει μόνη να φροντίζει τα δυο παιδιά τους και τον ηλικιωμένο και με κινητικά προβλήματα πεθερό της με μοναδικό έσοδο τα λίγα χρήματα που βγάζει πουλώντας το μέλι που τρυγάει η ίδια από τα μελίσσια τους. Η τοπική ένωση γυναικών της δίνει την ευκαιρία να πάρει τη ζωή της στα χέρια της. Εκμεταλλευόμενες αυτό που έκαναν ούτως ή άλλως όλη τους τη ζωή, ξεκινούν να φτιάχνουν άιβαρ, μια νόστιμη σάλτσα με πιπεριές, παραδοσιακή στη περιοχή τους και να την προωθούν στα καταστήματα της πόλης. Οι βαθιά ριζωμένες πατριαρχικές νοοτροπίες του χωριού όμως δεν μπορούν να το δεχτούν και τις χτυπούν ανελέητα, μεταφορικά και κυριολεκτικά. Η Fahrije όμως δεν το βάζει κάτω και είναι αποφασισμένη να πετύχει ακόμα κι αν χρειαστεί να τα βάλει με την ίδια της την οικογένεια.
Είναι δύσκολο να αγνοήσεις τα δεκάδες βραβεία που έχει ήδη αποσπάσει η ταινία σε διάφορα φεστιβάλ, μεταξύ των οποίων και τα τρία μεγάλα βραβεία του τμήματος World Cinema του Sundance, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού!
Αναμενόμενα οι προσδοκίες ήταν υψηλές, όμως η δημιουργός Blerta Basholli παρότι σε καμιά περίπτωση δεν απογοήτευσε, δεν κατάφερε να με ενθουσιάσει και εξηγούμαι.
Η βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα ταινία, μας πηγαίνει σε ένα μαρτυρικό χωριό του Κοσόβου και μας παρουσιάζει μια ιστορία που μπορεί εκ πρώτης ανάγνωσης να μοιάζει με ένα φεμινιστικό success story όμως πίσω του κρύβεται ένα δυνατό δραματικό υπόβαθρο που κρύβει και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον.
Με ρεαλισμό και χωρίς ίχνος exposition, η ταινία μας αποκαλύπτει τη δύσκολη ζωή των γυναικών στο μεταπολεμικό επαρχιακό Κόσοβο, μια περίοδο που βρέθηκαν να ζουν δίπλα σε παλαιολιθικούς elders μιας και οι περισσότεροι άνδρες τους ήταν νεκροί ή αγνοούμενοι, με τη φτώχια, τις πατριαρχικές πεποιθήσεις και το θρήνο, να τους πνίγουν σαν τριπλή μέγγενη.
Σε αυτές τις συνθήκες, λίγες γυναίκες με μπροστάρισσα την Fahrije τόλμησαν να σηκώσουν κεφάλι, όχι για να διαφέρουν, όχι για να ανεξαρτητοποιηθούν, όχι για να πάνε κόντρα αλλά για να ζήσουν, αγνοώντας τη ταμπέλα των τρελών, των πόρνων, των ασεβών προς τους άνδρες, που τους βάζουν ακόμα και οι οικογένειές τους. Ιδιαιτέρως δυνατές είναι οι σκηνές που η Fahrije με τον πεθερό της συνεχίζουν την αναζήτηση του αγνοούμενου άνδρα της, χωρίς κανένας τους να είναι σίγουρος πως θέλει να μάθει την αναπόφευκτη τραγική αλήθεια.
Όλα καλά, πολύ καλά μέχρι εδώ όμως το πρόβλημα είναι στο τρόπο που αναπτύσσεται το βασικό premise της ταινίας, το οποίο παρουσιάζεται σχεδόν τηλεγραφικά. Αρκετά από τα βασικά σκαλοπάτια τα οποία ανεβαίνει η Fahrije μέχρι να φτάσει… εκεί που φτάνει, απουσιάζουν αδικαιολογήτως. Και αν κάποια θα είχαν καθαρά διαδικαστική παρουσία όπως η αρχική επικοινωνία με το σούπερ-μάρκετ και το πως έφτασαν να φτιάχνουν αυτή τη σάλτσα, κάποια άλλα κόβουν αρκετούς πόντους από τη μυθοπλαστική αξία της ταινίας όπως το πώς η δική της οικογένεια αλλά και οι άλλες γυναίκες ενώ αρχικά την κατέκριναν, μερικές σκηνές αργότερα, η μία μετά την άλλη την υποστηρίζει. Κάτι σημαντικό λείπει εκεί και αυτό δεν έχει μόνο ως αποτέλεσμα μια ημιτελή ιστορία αλλά μια δυσκολία στη πρόκληση συναισθημάτων προς το θεατή μιας και η ιστορία χάνει το ρεαλισμό της.
Συγκλονιστική η ερμηνεία της Yllka Gashi, μιας τηλεοπτικής ηθοποιού που έγινε γνωστή από τη συμμετοχή της στην τοπική εκδοχή του Modern Family, χωρίς σχεδόν καμία κινηματογραφική εμπειρία και εδώ σαρώνει τόσο στις βουβές όσο και στις πιο δυναμικές στιγμές της.
Όπως είπα και πιο πάνω, το Zgjoi σε καμιά περίπτωση δεν απογοητεύει όμως περίμενα κάτι πιο ολοκληρωμένο. Τα πηγαίνει εξαιρετικά στη παρουσίαση του κλίματος της εποχής αλλά χάνει πόντους από την ατελή αναπαράσταση της κεντρικής ιστορίας.
Αλέξανδρος Κυριαζής
